ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ... ΟΙ ΑΓΝΟΗΜΕΝΟΙ ΤΗΣ ΔΙΠΛΑΝΗΣ ΠΟΡΤΑΣ

του Γιώργου Μήλλα

Οι εποχές που οι κοινωνίες απέρριπταν τα άτομα με αναπηρίες και υιοθετούσαν τις πιο απάνθρωπες συμπεριφορές απέναντί τους έχουν βέβαια παρέλθει.  Τώρα πλέον έχει γίνει ευρύτατα αποδεκτό από όλους (διεθνείς οργανισμούς, κυβερνήσεις, κοινωνικούς φορείς κ.α.) ότι τα άτομα αυτά έχουν ίσα δικαιώματα και ίδιες υποχρεώσεις (όταν μπορούν να τις εκπληρώσουν) με όλους τους άλλους και ο βαθμός που διασφαλίζεται αυτή η θεμελιώδης αρχή δείχνει και το πολιτιστικό επίπεδο που βρίσκεται κάθε χώρα.  Η αναγνώριση των δικαιωμάτων των ατόμων με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ) είναι αδιαπραγμάτευτο συνταγματικό δικαίωμα κάθε πολιτισμένης κοινωνίας.  Αυτά σαν διακηρυγμένες αρχές διότι η εφαρμογή τους προχώρησε με διαφορετικό βηματισμό σε κάθε χώρα και μπροστά στα τρέχοντα κοινωνικά προβλήματα η ευαισθησία απέναντι στα AMEA αποδείχθηκε εξαιρετικά μειωμένη.

Στην Ελλάδα μέχρι τον 19^ο αιώνα δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον για τα άτομα με αναπηρίες και μόλις τον 20^ο αιώνα ιδρύονται τα πρώτα ειδικά ιδρύματα και σχολεία (Οίκος Τυφλών, Εθνικό Ίδρυμα Κωφαλάλων κ.α.) και νομοθετείται η ειδική αγωγή      (Ν 4397/29).   Πιο σημαντικά βήματα σημειώνονται από τη δεκαετία του 1970 και μετά τα οποία όμως κυρίως περιορίζονται στην ψήφιση νόμων που συντάσσονται βιαστικά με προχειρότητα και μένουν κατά βάση ανεφάρμοστοι διότι δεν συνοδεύονται από τους αντίστοιχους οικονομικούς πόρους που θα βοηθήσουν να γίνουν πράξη όσα διακηρύσσονται νομοθετικά.  Με πολύ αργούς ρυθμούς δημιουργούνται ελάχιστα ιδρύματα που κατά κανόνα λειτουργούν με ελλιπή έως απαράδεκτο τρόπο και η καθυστέρηση στον τομέα αυτό με τις αναπτυγμένες Ευρωπαϊκές χώρες γίνεται όλο και μεγαλύτερη.  Το κενό που δημιουργεί η έλλειψη ουσιαστικού ενδιαφέροντος από την Πολιτεία καλούνται να καλύψουν αφ’ ενός σύλλογοι ή ομάδες γονέων με αξιέπαινες προσπάθειες περιορισμένης όμως αποτελεσματικότητας λόγω των τεράστιων αντικειμενικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν (οικονομικά προβλήματα, έλλειψη υποδομής, περιορισμένη κρατική συμπαράσταση κ.τ.λ.) και αφ’ ετέρου κερδοσκοπικές ιδιωτικές επιχειρήσεις  που με υψηλά δίδακτρα παρέχουν, σ’ όσους μπορούν ν’ ανταποκριθούν (συμμετέχουν και τα ασφαλιστικά ταμεία μετά από σχετική νομοθετική ρύθμιση), κατά πλειονότητα αμφισβητούμενης αξίας υπηρεσίες χωρίς να υπόκεινται σε ουσιαστικό έλεγχο από τους αρμόδιους φορείς της πολιτείας.

Στον τομέα της ειδικής εκπαίδευσης τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια να ενταχθούν τα εκπαιδεύσιμα παιδιά  με ειδικές ανάγκες στα κανονικά σχολεία χωρίς ακόμα να υπάρχει η κατάλληλη υποδομή (παράλληλη στήριξη από ειδικούς δασκάλους, μεταφορά κ.τ.λ.) που να δίνει στην πραγματικότητα ίσες ευκαιρίες στα άτομα αυτά να ξεπερνούν τις μαθησιακές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.  Δυστυχώς και ο πρόσφατος νόμος του Υπουργείου Παιδείας (Ν 3699/08) παρά τις μεγαλόστομες αλλαγές που εισηγείται, κινείται στην ίδια λογική βιασύνης και προχειρότητας των προηγούμενων νόμων υπηρετώντας κυρίως το γνωστό από δεκαετίες εμπόριο ελπίδας στα άτομα με αναπηρία και τις οικογένειές τους.

Μ’ αυτά τα δεδομένα, όπως είναι φυσικό, τα προβλήματα που βιώνουν καθημερινά τα ΑΜΕΑ, οι οικογένειές τους και όσοι εργάζονται στο χώρο της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, γίνονται όλο και πιο πιεστικά και το χάσμα στον τομέα αυτό από τις αναπτυγμένες κοινωνίες μεγαλώνει αντί να μειώνεται.

Είναι επιτακτική πλέον ανάγκη να επιλυθούν πάγια αιτήματα του αναπηρικού κινήματος όπως ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε:

• Στατιστική έρευνα του μεγέθους τους προβλήματος  (αριθμός των ΑΜΕΑ και τόπος διαμονής τους, κατανομή τους κατά ηλικία, φύλο, πάθηση κ.τ.λ.) και αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης.
• Εκσυγχρονισμός της σχετικής νομοθεσίας μετά από ουσιαστικό δημοκρατικό διάλογο με τους ενδιαφερόμενους κοινωνικούς και συλλογικούς φορείς.
• Δημιουργία συντονιστικού οργάνου των αρμόδιων  φορέων της πολιτείας (Υπουργεία Παιδείας, Πρόνοιας, Οικονομικών, Εργασίας κ.τ.λ.) που να εξασφαλίζει συνέχεια και συνέπεια στην ασκούμενη πολιτική για τα ΑΜΕΑ.
• Κτηριακή υποδομή και εκπαιδευμένο προσωπικό που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες όλων των ΑΜΕΑ.
• Η παροχή των απαιτούμενων υπηρεσιών στα ΑΜΕΑ και τις οικογένειές τους να γίνεται χωρίς οικονομική επιβάρυνση (εκπαίδευση, νοσηλεία κ.τ.λ.) και να θεσπισθούν ενιαία κριτήρια για όλες τις κατηγορίες αναπηρίας στα παρεχόμενα επιδόματα.
• Ενθάρρυνση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των μη κερδοσκοπικών οργανώσεων, με τη θέσπιση κινήτρων και την εξασφάλιση των απαραίτητων οικονομικών πόρων από την Πολιτεία, για ανάληψη πρωτοβουλιών που θα βοηθήσουν τα ΑΜΕΑ και τις οικογένειές τους (δημιουργία ειδικών προγραμμάτων στήριξης, κέντρα εκπαίδευσης και απασχόλησης κ.τ.λ.).
• Δημιουργία μονάδων διαβίωσης για όσα ΑΜΕΑ δεν μπορούν να έχουν την στήριξη των οικογενειών τους (ασθένεια, θάνατος γονέων κ.τ.λ.)

Η εποχή που ζούμε δεν χαρακτηρίζεται βέβαια από ιδιαίτερο ιδεαλισμό.  Οι περισσότεροι άνθρωποι μπροστά στα καθημερινά προβλήματα ζωής που αντιμετωπίζουν ή στο κυνηγητό του κέρδους και της επιτυχίας είναι εύκολο να χάσουν την ευαισθησία τους για τις κοινωνικές ομάδες που θέλουν στήριξη.

Για όλους αυτούς θα κλείσω το εισαγωγικό αυτό σημείωμα για ένα τόσο μεγάλο κοινωνικό θέμα με ένα χαρακτηριστικό κινέζικο μύθο που δείχνει μέσα στην απλότητά του ότι από τα άτομα που μειονεκτούν έχουμε ίσως να πάρουμε πολλά περισσότερα από αυτά που καλούμαστε να δώσουμε.  Μη ξεχνάμε ότι αξιοθαύμαστοι επιστήμονες όπως ο Α. Αϊνστάϊν και ο Τ. Εντισον  υπήρξαν «προβληματικά» παιδιά με μη φυσιολογική συμπεριφορά και ότι ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους φυσικούς, ο Σ. Χώκιν, ερευνά και ερμηνεύει τα μυστήρια του σύμπαντος από την αναπηρική του καρέκλα.

Μια γριά λοιπόν, κατά τον κινέζικο μύθο, κάθε πρωί κουβαλούσε νερό στο σπίτι της από το κοντινό πηγάδι με δύο δοχεία δεμένα στις δύο άκρες ενός ξύλινου ραβδιού.  Το δεξί δοχείο ήταν γερό γι’ αυτό έφτανε πάντα γεμάτο ενώ το αριστερό ήταν ραγισμένο και έχανε το μισό και παραπάνω νερό του στη διαδρομή.  «Δεν με πετάς να πάρεις ένα γερό να μη σπαταλάς το νερό σου για μένα το άχρηστο» της είπε μια μέρα το ραγισμένο δοχείο με παράπονο.  Εκείνη χαμογέλασε και έδειξε το δρόμο πίσω τους που στην αριστερή πλευρά  ήταν γεμάτος  λουλούδια.  «Δεν είσαι άχρηστο, του είπε, γιατί χάρη σ’ εσένα φύτρωσαν αυτά τα λουλούδια.  Το νερό που χάνεις δεν πάει καθόλου χαμένο».

Πρέπει ν’ αφήσουμε αυτά τα λουλούδια να μαραθούν;

Το ερέθισμα για αυτό το θέμα, το πήρα από μία συζήτηση που είχα εχθές με μία φίλη μου... Πιστεύω πως είναι άδικο, αυτά τα άτομα, ακόμα να μην μπορούν να έχουν την δυνατότητα, να λειτουργούν αυτόνομα, όχι γιατί δεν μπορούν ή δεν θέλουν,... αλλά γιατί εμείς δεν τους το επιτρέπουμε... ΚΑΤΕΡΙΝΑ Μ΄ ΟΛΗ ΜΟΥ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ.....