Coco Chanel... ο Θρύλος ....

Η Κοκό Σανέλ (Coco Chanel, ψευδώνυμο της Γαλλίδας Γκαμπριέλ Σανέλ, γαλλ.Gabrielle Bonheur Chanel) ήταν μια από τις διασημότερες σχεδιάστριες μόδας του 20ού αιώνα (19 Αυγούστου 1883 - 10 Ιανουαρίου 1971). Το 1909 άνοιξε το πρώτο της κατάστημα στο Παρίσι, με γυναικεία καπέλα. Ίδρυσε ομώνυμο οίκο μόδας που παραμένει στην επικαιρότητα μέχρι σήμερα. Το 1923 δημιούργησε το άρωμα Σανέλ νούμερο 5 και εφηύρε το μικρό μαύρο φόρεμα.
Μόνο το όνομά της είναι αρκετό για να οριστεί ένα ζευγάρι παπούτσια, ένα ταγέρ, μία ατζέντα, ένα άρωμα, ένα κόσμημα, ένα ολόκληρο look. Προσδίδει prestige, ποιότητα, άμεμπτο γούστο και αλάνθαστο στυλ. Είναι μια υπογραφή αρτιότητας. Η Coco Chanel είχε ελάχιστη υπομονή και πολύ ταλέντο. Δε θα μπορούσε να καταφέρει τίποτα λιγότερο. Η Gabrielle Bonheur "Coco" Chanel (19 Αυγούστου 1883 – 10 Ιανουαρίου 1971) ήταν πρωτοποριακή γαλλίδα σχεδιάστρια μόδας, της οποίας η μοντέρνα και νεωτεριστική φιλοσοφία, οι εμπνευσμένες γυναικείες μόδες - από τις αντρικές - και η αναζήτηση της πολυτελούς απλότητας, την έκαναν αναμφισβήτητα τη σημαντικότερη φιγούρα στην ιστορία της μόδας του 20ου αιώνα. Η επιρροή της στην υψηλή ραπτική ήταν τόση, (μέχρι το θάνατό της, στα 87 της, η γαλλίδα σχεδιάστρια κατόρθωσε να εγκαθιδρύσει τον εαυτό της ως το σημαντικότερο και ίσως το μοναδικό ρυθμιστή της μόδας του 20ου αιώνα), που ήταν το μόνο πρόσωπο στον τομέα της που αναφερόταν στο περιοδικό TIME, ανάμεσα στους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επηροή στον 20ο αιώνα.
Μια γυναίκα μπροστά από την εποχη της, στην πραγματικότητα, ίσως η πρώτη γυναίκα στο κινημα απελευθέρωσης των γυναικών. Η φήμη της Chanel και το ύφος της, παρέμειναν περισσότερο από τη ζωή της. Η Chanel, βέβαια, δεν θα προσδιόριζε ποτέ τον εαυτό της ως φεμινιστρια, στην πραγματικότητα περισότερο μίλαγε για θυληκότητα παρά για φεμινισμό, παρόλα αυτά η δουλειά της είναι αδιαμφισβήτητα μέρος της απελευθέρωσης των γυναικών. Στάθηκε σωσήβια λέμβος για τις γυναίκες, όχι μία, αλλά δύο φορες, κατά τη διάρκεια δυο ξεκάθαρα διαφορετικών περιόδων, που χώριζαν πολλές δεκαετίες: τη δεκαετία του 1920 και τη δεκαετία του 1950. Όχι μόνο έκανε αποδεκτά νέα στυλ και υφάσματα, αλλά έκανε μόδα την ανάγκη και την απροκάλυπτη ανυπακοή. Επειδή δεν άντεχε οικονομικά τα μοδάτα ρούχα της περιόδου, τα απέρριψε και έφτιαξε δικά της, χρησιμοποιώντας σπορ jackets και γραβάτες, που μόνο οι άντρες φορούσαν στην καθημερινότητά τους.
Δεν είναι τυχαίο ότι συσχετίστηκε με το μοντερνο κινημα συμπεριλαμβανομένων των Diaghilev, Picasso, Stravinsky και Cocteau. Όπως αυτοί οι καλλιτέχνες, έτσι και η ίδια ήταν αποφασισμένη να σπάσει τους παλαιούς κώδικες και να βρει ένα τρόπο να εκφράσει τον εαυτό της. Ο Cocteau κάποτε είπε γι’ αυτήν ότι «ήταν κάτι σαν θαύμα, δούλεψε στον κόσμο της μόδας με κανόνες οι οποίοι είχαν αξία μόνο για τους ζωγράφους, τους ποιητές και τους μουσικούς».
Οι καινοτομίες της είναι βασικά κομμάτια της γκαρνταρόμπας πολλών γενεών γυναικών: τα jersey ταγέρ και φορέματα, τα ντραπέ τουρμπάνια, τα πουκάμισα, οι πλισέ φούστες, τα γυναικεία πουλόβερ, οι μπλούζες χωρίς γιακά, τα τουιντ (πλεχτά) ταγέρ, τα blazer, οι δίχρωμες (μπεζ με μαύρη μύτη) γόβες χωρίς φτέρνα, τα strapless φορέματα, οι καμπαρντίνες... Δημιουργησε, επίσης, το μικρο μαυρο φορεμα, τη ζωνη-αλυσιδα, το αρωμα Νο.5, το total look, τα κοσμηματα στα ρουχα, το κασμιρενιο καρντιγκαν, την καπιτονέ τσάντα με την αλυσίδα, τις γυναικείες πυτζάμες (τις οποίες κατόρθωσε να κάνει και κοινωνικά αποδεκτές), το unisex στυλ, το gypsy look και τα γυναικεία παντελονια, ενώ, επίσης, αυτή ήταν που καθιέρωσε το μαυρισμα και τα κοντα μαλλια στις γυναίκες.
Η σχεδιάστρια χρησιμοποίησε, επίσης, τα ζωηρά χρώματα και τα θηλυκά τυπωμένα σιφόν στα σχέδιά της που αφορούσαν στην πρωινή ενδυση. Τα βραδινά της σύνολα ακολούθησαν τη μακριά και λεπτή γραμμή για την οποία η σχεδιάστρια ήταν γνωστή, αλλά και το ενσωματωμένο τούλι, τη δαντέλλα, και τα διακοσμητικά στοιχεία που μαλακώνουν και κανουν ρομαμαντικότερο το ένδυμα.
Τα γεγονοντα της ζωής της Coco Chanel δείχνουν ότι αναγνώρισε από νωρίς, κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της, ότι η κοινωνία και η μόδα συνδέονται άμεσα και περίπλοκα μεταξύ τους. Τα παθιασμένα ενδιαφέροντα της σχεδιάστριας ενέπνευσαν τις μόδες της. Το διαμέρισμά της και ο ιματισμός της ακολουθούσαν την αγαπημένη της χρωματική παλέτα, σκιές του μπεζ, του μαύρου και του λευκού. Αντικείμενα από τη συλλογή τέχνης της και τα θεατρικά ενδιαφέροντά της, της παρείχαν την κατάλληλη έμπνευση για τα θέματα των collections της. Όταν η Chanel παρευρέθηκε σ’ ένα χορό μεταμφιεσμένων, ντύθηκε σαν μια φιγούρα από πίνακα του Watteau και αργότερα ξαναδούλεψε αυτό το κοστούμι και το μετέτρεψε σε γυναικείο κοστούμι.
Η Chanel, επίσης, εμπνεόταν για τις δημιουργίες της από την καθημερινότητα και την προσωπική της ζωή. Κατά τη διάρκεια του δεσμού της με τον Etienne Balsan εμπνεύστηκε τα σύνολα ιππασίας, ενώ η συμβίωσή της με το δούκα του Γουέστμινστερ, την οδήγησε σε μια αγγλική περίοδο - που κατόρθωσε να την εισάγει στους κλειστούς υψηλους κύκλους της κοινωνίας. Η συνεχής ανάγκη για υψηλή ραπτικη και τα χρήματα για τη χρηματοδότησή της, βρισκονταν εκεί στις αίθουσες χορού και στα σαλόνια του Παρισιού. Και η αυξανόμενη φήμη της Chanel ως πρωτοποριακής σχεδιάστριας, ενδυνάμωσε την επιθυμία της υψηλής κοινωνίας να την συμπεριλάβει στους κύκλους της. Η κοινωνία, άλλωστε, πάντα αγαπά να βρίσκεται κοντά στην δημιουργικότητα.
«Δεν μπήκα στην κοινωνία αυτή επειδή έπρεπε να σχεδιάσω ρούχα. Σχεδίασα ρούχα, ακριβώς επειδή μπήκα στην κοινωνία αυτή. Επειδή ήμουν η πρώτη που έζησε τη ζωή αυτού του αιώνα» είχε πει η ίδια η Chanel.
Αργότερα, προσέλαβε ρώσσους μετανάστες από τον φιλικό της κύκλο, για να εργαστούν στο εργαστήριο κεντήματός της, δημιουργώντας, έτσι, σχέδια που μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της. Γνωστή για την ανηλεή τελειομανία της, είτε στο σχέδιο, είτε στην εφαρμογή, αλλά και για τις ισχυρές απόψεις της σε κάθε θέμα γούστου, η Chanel δημιούργησε τα ρούχα της έχοντας σαν αρχή την προσωπική της πεποίθηση.
Το κοφτερό μυαλό της φαίνεται σε κάθε δημιουργία της. Από τη χρήση των logos, μέχρι τη βαθιά κατανόηση της δύναμης της προσωπικότητας και των πακέτων συσκευασίας. Ακόμα, για τη Chanel ήταν πολύ σημαντικο το να αντιγραφεται.
Η Coco Chanel δεν ήταν απλά μπροστά από την εποχή της. Ήταν μπροστά από τον ίδιο της τον εαυτό. Εάν κάποιος κοιτάξει τις δουλειές των σύγχρονων σχεδιαστών μόδας, τόσο διαφορετικών μεταξύ τους, όπως οι Tom Ford, Helmut Lang, Miuccia Prada, Jil Sander και Donatella Versace, βλέπει ότι πολλές δημιουργίες τους αντανακλούν τις δικές της δημιουργίες. Αποδεικνύεται, δηλαδή, πως το γούστο της και η αίσθηση του στυλ που διέθετε, υπερπηδούν τη μόδα του σήμερα.

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννημένη στο Saumur, στην κοιλάδα Loire της Γαλλίας, η Chanel επέζησε μιας πενιχρής παιδικής ηλικίας και μιας αυστηρής, μοναχικής εκπαίδευσης. Η Chanel μεγάλωσε σε ένα γαλλικό ορφανοτροφείο. Το απλοϊκό και άκαμπτο φόρεμα των καλογριών και το περιβάλλον αυτο επηρέασαν τα σχέδια της. Οι δυσκολίες της νεαρής ζωής της, την ενέπνευσαν να ακολουθήσει έναν ριζικά διαφορετικό τρόπο ζωής, πρώτα πάνω στο σανίδι, όπου απόκτησε το παρατσούκλι "Coco" και έπειτα ως κατασκευάστρια και πωλήτρια γυναικείων καπέλων.
Παρολο που η Coco δεν είχε αριστοκρατική καταγωγη, το 1912 γνωρισε την ευπορη κοινωνια όταν γνωρισε τον Arthur "Boy" Capel, που την βοηθησε να ανοιξει το πρωτο της καταστημα καπέλων το 1913, ακολουθούμενο από ένα ακόμα στην τουριστική πόλη Deauville. Πωλώντας καπέλα και μια περιορισμένη γραμμή ενδυμάτων, τα καταστήματα Chanel ανέπτυξαν μια αφιερωμένη πελατεία που έκανε γρήγορα το πρακτικό, αθλητικό της ντύσιμο, μεγάλη επιτυχία. Ένα μεγάλο μέρος του ιματισμού Chanel ήταν φτιαγμένο από jersey, μια επιλογή υφάσματος ασυνήθιστη και εμπνευσμένη. Έως ότου αρχίσουν οι σχεδιαστές να δουλεύουν με το jersey, αυτό συνήθως εβρισκε εφαρμογή σε αντρικά εσώρουχα. Με την οικονομική της κατάστασή επισφαλή κατά τα πρώτα έτη της σχεδιαστικής της σταδιοδρομίας, η Chanel προτίμησε το jersey πρώτιστα για το χαμηλότερο κόστος του. Οι ιδιότητες του συγκεκριμένου υφάσματος, εντούτοις, διασφάλισαν τη συνέχεια της χρήσης του από τη σχεδιάστρια ακόμα και όταν η επιχείρησή της έγινε κερδοφόρα. Το ύφασμα έπεφτε ωραία και ταίριαζε στα σχέδια της Chanel, που ήταν απλά, πρακτικά, και συχνά εμπνεσμένα από την αντρική ένδυση, ειδικά από τις στολές που επικράτησαν κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, που ξέσπασε το 1914. Απ΄τη στιγμή που οι «έχοντες συνείδηση μόδας» πελάτες της πήγαν στο Παρίσι, στην αρχή του πολέμου, οι boutiques Chanel στο Deauville και στο Biarritz άρχισαν να ακμάζουν. Μαζί, αυτά τα δύο καταστήματα απασχόλησαν πάνω από 300 άτομα. Το νέο στυλ της Chanel, με τις boxy γραμμές και τις κοντές φούστες, που επέτρεπε στις γυναίκες να αφήσουν τους κορσέδες πίσω τους, τις ελευθέρωνε κινησιολογικά, για τις πρακτικές δραστηριότητες που γίνονται απαραίτητες από τον πόλεμο. Τα στοιχεία αυτών των πρόωρων σχεδίων έγιναν σφραγίδες του στυλ Chanel. Η Chanel έννοιωσε μεγάλη υπερηφάνεια ως γυναίκα στο σχεδιασμό για άλλες γυναίκες, και μέχρι το 1919, στην ηλικία τριάντα δύο, απόλαυσε τεράστια επιτυχία, με πελάτες σε όλο τον κόσμο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Chanel δημιούργησε το -σε όλο τον κόσμο διάσημο- άρωμα της, το Νο 5. Σύντομα κατόπιν, στις αρχες του 1920 κατά την διαρκεια της μεγαλης οικονομικης κρισης, με την οικονομικη βοηθεια του Capel, μετέφερε τον οίκο ραπτικής της στο Παρίσι, στην οδό Cambon 31, ο οποίος παραμένει το κέντρο των διαδικασιών της επιχείρησης Chanel, ακόμα και σήμερα. Η Coco Chanel εισήγαγε τις πλεκτές ζακέτες το 1925 και το «μικρό μαύρο φόρεμα» το 1926. Το 1931,η Chanel μισθώθηκε από τον Samuel Goldwin για ένα εκατομμύριο δολάρια για να ντύσει τα αστέρια του, συμπεριλαμβανομένων των Kathrine Hepburn, Grace Kelly, Elizabeth Taylor και Gloria Swanson. Αυτό διήρκησε λίγο, εντούτοις, διότι πολλές στάρλετ της εποχής αρνήθηκαν την υπηρεσία της. Αργότερα εκείνη τη δεκαετία, πίσω στη γεννετηρα της, η Chanel σχεδίασε και ανέπτυξε μια σειρά κοσμήματων που εμπνεύστηκε από το «art deco» κινημα της τέχνης της δεκαετίας του 1930. Το 1939, μετά από την πτώση του Παρισιού, η Chanel έκλεισε τις boutiques της και πέρασε τα επόμενα δεκαπέντε έτη της ζωής της στην Ελβετία -όπου εξορίστηκε- λόγω της σχεσης της με έναν ναζιστικό ανώτερο υπάλληλο. Το 1954, η επιστροφή της την αποκατέστησε στην κορυφή της υψηλής ραπτικής. Η Chanel αποφάσισε να βελτιώσει τα σχεδία της δεκαετίας του 1930. Ο φυσικός, casual ιματισμός της, συμπεριλαμβανομένου του κοστουμιού Chanel, για άλλη μια φορά τράβηξε την προσοχή - και τα πορτοφόλια - των γυναικών. Εισήγαγε τα μεσάτα σακάκια και τα παντελόνια καμπάνα για τις γυναίκες. Μερικοί λένε ότι η δημοτικότητα του «new look» του Dior αηδίασε την Chanel και της έδωσε την έμπνευσή που ήταν από καιρό μουδιασμένη. Αλλη μια φορά, τα σχέδια Chanel άκμασαν και πλέον αγκαλιάστηκε από τις στάρλετ του Hollywood. Στην πραγματικότητα, η Chanel ξόδεψε ένα μεγάλο μέρος της δεκαετίας του 1950 και της δεκαετίας του 1960 εργαζόμενη για τα διάφορα στούντιο του Hollywood, ντυνοντας σταρς όπως η Audrey Hepburn και η Anne Baxter. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου τα σχεδια της έγιναν πολύ δημοφιλή, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκτός από τη δουλειά της στην υψηλή ραπτική, σχεδίασε επίσης κοστούμια για θεατρικά, όπως την Αντιγόνη του Cocteau (1923) και το Oedipus Rex (1937), όπως επίσης και κοστούμια ταινιών, συμπεριλαμβανομένου του La Regle de Jeu του Renoir. Η Katharine Hepburn πρωταγωνίστησε το 1969 στο Broadway στο musical Coco, που ήταν βασισμένο στη ζωή της Coco Chanel. Πέθανε μόνη, στη Λοζάνη της Ελβετίας το 1971. Πριν από το θάνατό της, ένα κοστούμι της ή μια βραδυνη τουαλέτα της στοιχίζε τουλάχιστον $12.000.

Ένα Πρότυπο Στυλ (Style Icon)

Ο τρόπος ζωής της Chanel, την τροφοδότησε ιδέες για το πώς οι σύγχρονες γυναίκες πρέπει να δείχνουν, να ενεργούν και να ντύνονται. Η λεπτή, αγορίστικη φιγούρα της και και τα κοντά της μαλλιά έγιναν ιδανικό, όπως και το μαυρισμένο δέρμα της, ο δραστήριος τρόπος ζωής της και η οικονομική ανεξαρτησία της. Σε όλη τη σταδιοδρομία της, η Chanel πέτυχε στη συσκευασία και το μάρκετινγκ των προσωπικών της τοποθετήσεων, στυλ και ύφους, γεγονός που την κάνει έναν βασικό ρυθμιστή του γυναικείου γούστου καθ' όλη τη διάρκεια του εικοστού αιώνα. Ήταν για μια ολόκληρη κοινωνία ένα παράδειγμα προς μίμηση. Πιο συγκεκριμένα..
• Τα παντελόνια καμπάνες
Στην περίπτωση αυτή καθοριστικός παράγοντας ήταν η πρακτικότητα. Η Chanel φορούσε παντελόνια καμπάνα στη Βενετία για να μπαινοβγαίνει ευκολότερα στις γόνδολες και έτσι ξεκίνησε μια επανάσταση στο σχεδασμό των παντελονιών.
• Τα κοντά μαλλιά
Η επανάσταση αυτή, ήρθε απλά τυχαία. Αφού έκαψε τα μαλλιά της, τα έκοψε εντελώς και έκανε μία εμφάνιση στο Παρίσι, αρχίζοντας την τρέλλα με τα κοντοκουρεμένα μαλλιά. Όπως πάντα, κάθε ιδέα της Chanel προκαλούσε σεβασμό. Και το σημαντικότερο...
• Το μαύρισμα από τον ήλιο
Αυτή ήταν, ίσως, η μεγαλύτερη ανατροπή που η σχεδιάστρια κατάφερε και μάλιστα άθελά της. Από την εποχή του Shakespeare ακόμα, πριν από τη βιομηχανική επανάσταση, το λευκό δέρμα δήλωνε την υψηλή κοινωνική θέση. Η Ελισάβετ η 1η πέθανε από τα άσπρα καλλυντικά μολύβδου. Στην Ευρώπη, κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου μέρους του 18ου και του 19ου αιώνα, το λευκό, άσπιλο δέρμα θεωρήθηκε ελκυστικό, ειδικά στις γυναίκες, δεδομένου ότι το μαυρισμένο δέρμα συνδέθηκε με τη χειρωνακτική εργασία σε ένα αγρόκτημα ή στην ύπαιθρο. Η κατοχή του λευκού δέρματος δήλωνε ότι κάποιος ήταν αρκετά πλούσιος ώστε να μισθώνει άλλους για να κάνουν χειρωνακτική εργασία. Μετά την εμμονή δύο αιώνων, λοιπόν, το γεγονός αυτό έπρεπε να αλλάξει και άλλαξε όταν η Coco Chanel απόκτησε τυχαία ένα σκοτεινό μαύρισμα, κατά τη διάρκεια των διακοπών της στη γαλλική Riviera στη δεκαετία του 1920, αναφλέγοντας τη μανία μεταξύ των λευκών για το μαυρισμένο δέρμα. Μέχρι τη δεκαετία του 1960, η προηγούμενη κοινωνική σημασία ενός μαυρίσματος είχε αντιστραφεί και το επιχαλκωμένο δέρμα μεταξύ των λευκών δήλωσε συχνά την υψηλή κοινωνική θέση, τον πλούτο και την υγεία, ενδεχομένως για τον αντίθετο λόγο. Τώρα που οι περισσότερες εργασίες γίνονται μέσα σε κλειστούς χώρους, το μαύρισμα για τους λευκούς υποδηλώνει πλούτο, εφόσον απαιτείται ελεύθερος χρόνος για να το αποκτήσουν.