Οικονομική κρίση και οι επιδράσεις της στην οικογένεια

Η κρίση στην ελληνική οικονομία είναι γεγονός και όλοι βιώνουμε τις συνέπειες στην καθημερινή ζωή. Μειώσεις μισθών, αυξήσεις σε φόρους, μικρή διακίνηση χρήματος στην αγορά, συμβάλλουν στις αλλαγές του, μέχρι τώρα, τρόπου ζωής μας. Και όσον αφορά τις οικογένειες, και ειδικά τους γονείς που αντιμετωπίζουν τις ίδιες με πριν απαιτήσεις από τα παιδιά τους, αλλά με λιγότερα διαθέσιμα μέσα, το αίσθημα της απόγνωσης κυριαρχεί.

 Υπάρχει, όμως, τρόπος επιβίωσης της κρίσης, τουλάχιστον ψυχολογικός, και υπάρχει δυνατότητα να μετατραπεί η κρίση σε ευκαιρία.

 Ειδικά, εάν αναλογιστούμε ότι ένας από τους λόγους της κρίσης στην Ελλάδα δεν έχει να κάνει μόνο με τη διεθνή χρηματοοικονομική κρίση, καθώς η χώρα μας έχει, εδώ και πολλά χρόνια, προβλήματα με το δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος της.

 Και από ψυχολογική και κοινωνιολογική σκοπιά υπάρχουν πολλά περιθώρια για αλλαγές που θα βοηθήσουν στο να αντιμετωπιστεί ευκολότερα η κρίση στη χώρα μας.

Κρίση και οικογένεια

Η οικονομική κρίση επηρεάζει και τα παιδιά που μέχρι τώρα είχαν μάθει να ζουν με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Ο τρόπος ζωής τους αλλάζει και δεν καταλαβαίνουν το γιατί, καθώς κανείς δεν τους έχει ενημερώσει, έστω και στοιχειωδώς, για τις νέες αλλαγές. Αντί αυτού, βλέπουν στεναχωρημένους τους γονείς τους, που απολογούνται γιατί δεν έχουν να πληρώσουν για ένα επιπλέον παιχνίδι που ζητάνε, γονείς που θυμώνουν, προκειμένου να απαντήσουν σε επίμονα ερωτήματα των παιδιών σχετικά με το πότε θα αγοραστεί ένα νέο ρούχο, που μέχρι πριν από λίγο το έπαιρναν αμέσως μόλις το ζητούσαν, και απελπισμένους γονείς, που ντρέπονται, αλλά είναι υποχρεωμένοι να δικαιολογηθούν στον ιδιοκτήτη φροντιστηρίου των Αγγλικών γιατί καθυστέρησαν τα δίδακτρα. Και όλα αυτά γίνονται, τις περισσότερες φορές, με μεγάλη μυστικότητα, για να μη στεναχωρηθούν τα παιδιά, τα οποία παραδόξως είναι και οι άμεσοι αποδέκτες της κρίσης, καθώς ζουν τη μεταβλητότητα στη ζωή τους.

 Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

 Πρώτα από όλα, οι γονείς θα πρέπει να ενημερώσουν τα παιδιά τους. Αυτή η διαδικασία θα γίνει με απλά λόγια. Δεν χρειάζεται να τρομοκρατούνται τα παιδιά και να πιστεύουν ότι τους περιμένει ένα μαύρο και ζοφερό μέλλον. Θα πρέπει να γίνει ενημέρωση της νέας κατάστασης και να δοθεί η οπτική ότι αυτή η κατάσταση δεν αφορά μόνο τη συγκεκριμένη οικογένεια, αλλά την πλειοψηφία των οικογενειών στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, θα τονίσουμε ότι πάντα υπάρχει προοπτική σε κάτι που συμβαίνει και ότι ο καθένας αντιμετωπίζει την κρίση, όπως άλλωστε και κάθε κρίση στη ζωή του, με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο.

Μπορούμε να αξιοποιήσουμε την κρίση και να γίνουμε καλύτεροι. Όπως, για παράδειγμα, ο μαθητής που κατανοεί ότι το φροντιστήριο είναι μια ανάγκη που δυσκολεύονται να καλύψουν οι γονείς του και καταβάλλει μεγαλύτερη προσπάθεια στα μαθήματα. Επίσης, μπορούν να οριστούν δουλειές που, ανάλογα με την ηλικία, μπορεί να κάνει το κάθε μέλος της οικογένειας, όπως το καθάρισμα του δωματίου. Θα πρέπει να δοθεί χρόνος για να εκφραστούν διάφορα συναισθήματα, όπως θυμός και θλίψη για τις αλλαγές και, μαζί, όλη η οικογένεια να ανακαλύψει τις προσαρμοστικές της ικανότητες, τις οποίες θα χρησιμοποιεί και σε μελλοντικές πιθανές δυσκολίες της.

 Όπως είπαμε, όμως, και πριν, η κρίση είναι και ευκαιρία, που σημαίνει ότι στο πλαίσιο αυτής της δύσκολης κατάστασης, τα παιδιά θα μάθουν κάποια μαθήματα που, διαφορετικά, δε θα μπορούσαν να το κάνουν.

 Και ένα μεγάλο μάθημα είναι και το να λέμε «όχι». Όπως και ένα μεγάλο μάθημα είναι να είμαστε σε θέση να αμφισβητούμε αντιλήψεις που δε λειτουργούν πλέον στην κοινωνική πραγματικότητά μας. Εάν, για παράδειγμα, έχουμε ταυτίσει τη διασκέδαση με το χρήμα και έχουμε κάνει συνώνυμο της ψυχαγωγίας την αγορά υλικών, ίσως να πρέπει να επανεκπαιδευτούμε - και εμείς και τα παιδιά μας - σε άλλες μορφές διασκέδασης, όπως ένας περίπατος στη φύση, η παρέα, η αναζήτηση φεστιβάλ που είναι ανοιχτά στο κοινό.

Οι νέες πηγές ευχαρίστησης μπορεί αρχικά να μας ξενίσουν, αλλά, στη συνέχεια, μπορεί να μας ανοίξουν ένα νέο κόσμο. Το να έρθουμε αντιμέτωποι με μια πραγματικότητα, όσο δύσκολη και εάν είναι και όσο φόβο και ανασφάλεια και αν μας γεννάει, μπορεί να μας πάει παρακάτω. Όπως η κρίση μάς δίνει τη δυνατότητα αναθεώρησης σε κρατικό επίπεδο, για να δούμε τι κάναμε λάθος και τι όχι, έτσι, λοιπόν, ας το κάνουμε και εσωτερικά, για να δούμε τι δουλεύει για εμάς και τι όχι.

(της κας Βασιλικής Σιγαλού  Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος)