ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Οι ευκαιρίες για ουσιαστική και εποικοδομητική επικοινωνία των γονιών με τα παιδία που βρίσκονται στην ηλικία της εφηβείας είναι, συνήθως, ελάχιστες. Οι νέοι, τις μέρες μας, περνάνε τον περισσότερο χρόνο τους στο δωμάτιό τους μπροστά από τον υπολογιστή ή μαζί με φίλους τους. Γενικά, είναι απόμακροι από τις οικογενειακές δραστηριότητες και, αρκετές φορές, υπάρχει πολύ λίγη επαφή με τα άλλα μέλη της οικογένειας. Οι γονείς συχνά παραπονιούνται για το γεγονός ότι ο γιος τους ή η κόρη τους, για παράδειγμα, μιλάει πολλές ώρες στο τηλέφωνο ή ότι δεν τους ακούει, δεν τους δίνει την ανάλογη προσοχή όταν κουβεντιάζουν μαζί ή περνά πολλές ώρες έξω από το σπίτι.
            Ένας βασικός παράγοντας που δυσχεραίνει την αλληλοκατανόηση είναι ότι, από την πολύ παιδική ηλικία, η ποιότητα της επικοινωνίας μεταξύ οι γονιών και παιδιών περιορίζεται στο να τους δίνουμε οδηγίες για κάτι ή συμβουλές. Άλλες φορές πάλι οι γονείς πέφτουν στην παγίδα και γίνονται επικριτικοί και επιπληκτικοί για να επιδείξουν τα λάθη των παιδιών, στην προσπάθειά τους να τα νουθετήσουν. Αυτό, με τα χρόνια, γίνεται πάγια τακτική αντιμετώπισης και τρόπος επικοινωνίας που, συνήθως, οδηγεί τους νέους σε αμυντική συμπεριφορά. Τότε, εκείνοι αντιδρούν είτε επιθετικά ή με το να κλείνονται ακόμη περισσότερο στον εαυτό τους. Αυτός είναι, συνήθως, και ένας από τους βασικότερους λόγους που χωλαίνει η επαφή μεταξύ γονιών και παιδιών.  

Πώς μπορούν λοιπόν οι γονείς να δημιουργήσουν μία ζεστή και ουσιαστική σχέση με τους εφήβους τους , χωρίς να περιορίζουν την ανάπτυξη της προσωπικότητας τους . Το πρώτο βήμα είναι να μάθουν να τον προσεγγίζουν και επικοινωνούν θετικά μαζί του και πολύ περισσότερο να μάθουν να αφουγκράζονται το παιδί τους. Περισσότερο ν’ ακούν και λιγότερο να μιλούν. Υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι που μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς να στην επικοινωνία τους με τους εφήβους. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς είναι οι εξής :

1. Αντανακλαστική ακοή (ενεργητική ακρόαση)

2. Μηνύματα στο πρώτο πρόσωπο

Ας εξετάσουμε πιο αναλυτικά τις παραπάνω τεχνικές επικοινωνίας .

2. Μηνύματα στο πρώτο πρόσωπο

Τι γίνεται όταν το πρόβλημα που υπάρχει δεν είναι του εφήβου αλλά δικό μας; Πώς θα κάνουμε τον έφηβο να μας ακούσει όταν θέλουμε να του μεταφέρουμε τις ανάγκες μας χωρίς να επαναλαμβάνουμε συνεχώς το ίδιο πράγμα εκατό φορές; Ας δούμε τώρα έναν άλλο τρόπο επικοινωνίας με τον έφηβο. Για να μπορέσετε να επηρεάσετε τον άλλον είναι ανάγκη να επικοινωνήσετε μαζί του με τρόπο έτσι ώστε τα συναισθήματα σας και οι προθέσεις σας να γίνουν κατανοητά από το ίδιο.

Συνήθως τα μηνύματα που στέλνουμε στο παιδί είναι μηνύματα που ξεκινούν με το εσύ, δηλαδή είναι προσανατολισμένα στον έφηβο…

Εσύ δεν πρέπει να το κάνεις αυτό…

Συμπεριφέρεσαι σαν μωρό..

Είσαι τεμπέλης, αναίσθητος.. 

Αυτά τα μηνύματα εκφράζουν μία επίθεση, μία κριτική απέναντι στον έφηβο που δεν τον βοηθούν να καταλάβει για πιο λόγο πρέπει να αλλάξει τη συμπεριφορά του.

Ένας διαφορετικός τρόπος προσέγγισης θα ήταν να δοκιμάσουμε ένα μήνυμα σε πρώτο πρόσωπο, ένα εγώ μήνυμα δηλαδή που να περιγράφει στο παιδί πως μας κάνει  να νιώθουμε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά του. Πχ.. στεναχωριέμαι και θυμώνω μαζί σου όταν πας στο σχολείο αδιάβαστος. Αντί του… είσαι τεμπέλης και δεν θα τα πάμε καλά.

Το εγώ μήνυμα δεν είναι απειλητικό για τον έφηβο και σπάνια προκαλεί αντίδραση . Μ ε αυτό τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να καταλάβει ότι δεν τον απορρίπτουμε που εκδηλώνει μια συμπεριφορά αλλά ότι φέρει ευθύνη για την αλλαγή της συμπεριφοράς του, καθώς έχει αρνητικές συνέπειες στο γονέα και στο ίδιο. Οι περισσότεροι γονείς δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν μηνύματα σε πρώτο πρόσωπο καθώς τους είναι δύσκολο να είναι διάφανα πραγματικοί με τα παιδιά τους , να μην είναι αλάνθαστοι, να μην έχουν αδυναμίες και ανάγκες. Έτσι κρύβουν τα συναισθήματα τους πίσω από ένα εσύ μήνυμα που ρίχνει την ευθύνη στο παιδί και δεν εκθέτει τους ίδιους. Η χρησιμοποίηση όμως μηνυμάτων σε πρώτο πρόσωπο καλλιεργεί μία αυθεντική και ειλικρινή σχέση μεταξύ εφήβου –γονέα. Όταν ανακοινώνουμε στο παιδί καμιά φορά για το πώς σκεφτόμαστε ή αισθανόμαστε δείχνουμε στο παιδί  ότι το εμπιστευόμαστε ότι μπορεί να λειτουργήσει διαφορετικά και να σεβαστεί τις ανάγκες μας. Ο έφηβος μας γνωρίζει όπως ακριβώς είμαστε και με τη σειρά του αποκτά το θάρρος να μας πει και αυτός πως πραγματικά είναι και τι ακριβώς αισθάνεται. Έτσι μπορούμε σταδιακά να αποκτήσουμε μία σχέση οικειότητας και ειλικρινούς ενδιαφέροντος μαζί του.