ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Πόσο σημαντική είναι η στάση/συμπεριφορά των γονέων κατά τη διάρκεια των σχολικών εξετάσεων; Είναι καθοριστικής σημασίας και γιατί;

Η στάση των γονέων απέναντι σε ένα παιδί που βρίσκεται σε περίοδο σχολικών εξετάσεων, αν και δεν είναι ο μοναδικός καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας ή αποτυχίας για τις σχολικές εξετάσεις, δεν παύει όμως να παίζει ένα σημαντικό ρόλο. Κατ’αρχήν, οι γονείς έχουν, ή τουλάχιστον οφείλουν να έχουν, τον πρώτο λόγο όσον αφορά την κατάσταση που επικρατεί μέσα στο σπίτι και τις σχετικές οριοθετήσεις, όπως, για παράδειγμα, το αν θα υπάρχουν θόρυβοι που αποσπούν την προσοχή του παιδιού, το αν θα υπάρχει ένα περιβάλλον ηρεμίας, το αν θα υπάρχει φαγητό και θα τηρούνται και οι υπόλοιπες απαραίτητες συνθήκες ήρεμης διαβίωσης. Ένας γονιός θα οριοθετήσει τις ώρες που παίζει, για παράδειγμα, η τηλεόραση, ή τις ώρες που επιτρέπονται επισκέψεις στο σπίτι, ακόμα κι αν αυτές είναι από συγγενείς και άλλα προσφιλή στην οικογένεια άτομα. Αν οι γονείς έχουν μεταξύ τους εντάσεις απορρέουσες από το παιδί ή άσχετες με αυτό είναι δική τους ευθύνη να τις διαχειριστούν με έναν τρόπο που δεν θα αναστατώσει το παιδί και συνεπώς δεν θα αποσπάσει την προσοχή του από το διάβασμα.

Σαφώς βέβαια οι γονείς πρέπει να είναι επίσης ευαισθητοποιημένοι στις πιο συγκεκριμένες ανάγκες του παιδιού τους, εκπαιδευτικές και μη, αλλά και συντονισμένοι με τις δυνατότητές του. Αν δηλαδή ένας γονιός έχει υπέρμετρες προσδοκίες για το αποτέλεσμα τον εξετάσεων σε σχέση με τις αντικειμενικές δυνατότητες του παιδιού του, τότε το πιθανότερο είναι να αγχώσει το παιδί, να του δημιουργήσει ανασφάλεια και να το ωθήσει να ταυτίσει τον εαυτό του με το αποτέλεσμα των εξετάσεων. Ότι δηλαδή, εφόσον ένα παιδί δεν τα πήγε καλά, για παράδειγμα, να αισθάνεται ότι δεν είναι άξιο, δεν είναι αγαπητό γι’αυτό που είναι και ότι δεν έχει αξία. Αν βέβαια το παιδί έχει δυνατότητες αλλά δεν τις θέτει σε ισχύ, τότε καλό είναι οι γονείς να αναρωτηθούν αλλά και να συζητήσουν με το παιδί τους για το ποιοί είναι οι λόγοι που λειτουργούν σαν τροχοπέδι στην πρόοδο του παιδιού.

Πότε η συμπεριφορά των γονέων δεν βοηθά το παιδί; Τι πρέπει να αποφεύγουν οι γονείς;

Η υπερβολική πίεση, οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες, η έλλειψη πλαισίου, προγράμματος και οριοθετήσεων στην καθημερινότητα, οι ενδοοικογενειακές εντάσεις, όλα αυτά είναι ικανοί λόγοι να προκαλέσουν αναστάτωση στο παιδί και στο περιβάλλον του, τέτοια ώστε να μην μπορέσει να αποδώσει το καλύτερό του στις εξετάσεις. Επίσης, ουδέποτε βοήθησε κανένα παιδί η σύγκριση με άλλα και η πίεση να υπερβεί τον εαυτό του. Σίγουρα θα πρέπει να υπάρχουν ευχάριστα διαλλείματα γιατί η υπερβολή της κλεισούρας που περνούν κάποια παιδιά κατά τη διάρκεια εξετάσεων δεν δίνει τη δυνατότητα μιας απαραίτητης για τον εγκέφαλο ξεκούρασης και υγιούς ενασχόλησης και με διαφορετικά αντικείμενα. Σίγουρα υπάρχουν παιδιά που είναι στον χαρακτήρα τους πιο ατίθασα ή πιο «δύσκολα» από κάποια άλλα, πάντως οι γονείς οφείλουν να αναγνωρίζουν τη δική τους συμμετοχή στη δημιουργία του χαρακτήρα του παιδιού, όχι με σκοπό την αυτοκατηγορία, αλλά την αυτοβελτίωση. Τέλος, η σύμπλευση των γονιών είναι τεράστιας σημασίας γενικότερα για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών, πόσο μάλλον για μια περίοδο εξετάσεων. Οι γονείς καλό είναι να έχουν μια ενιαία «γραμμή» απέναντι στα παιδιά τους και την οποιαδήποτε διαφορά τους να την λύνουν και να την διευθετούν κατ’ιδίαν. Έτσι το παιδί να μην αισθάνεται ότι μπορεί να χειραγωγήσει τους γονείς βασιζόμενο στις μεταξύ τους διαφορές και στην αδυναμία τους να χαράξουν κοινή πορεία.

Είναι σημαντικό να υποστηρίζεται ψυχολογικά και να ενθαρρύνεται ο μαθητής;

Όπως με όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας, που βρίσκονται αντιμέτωποι με σημαντικά γεγονότα είναι πολύ σηματνικό να δέχονται στήριξη και ενθάρρυνση και τα παιδιά και δει δε σε περίοδο εξετάσεων. Τα ανασφαλή παιδιά ενδεχομένως να χρειαστούν μια μεγαλύτερη βοήθεια. Ο κάθε γονιός συνήθως γνωρίζει ποιές είναι οι αδυναμίες του παιδιού του και σε ποιά σημεία χρειάζεται παραπάνω στήριξη, κι αν δεν τα γνωρίζει, καλό είναι να αρχίσει να παρατηρεί περισσότερο το παιδί του και να επικοινωνεί καλύτερα μαζί του.

Πώς πρέπει να αντιμετωπίζεται από τους γονείς ένα ενδεχόμενο απρόοπτο γεγονός (π.χ. θάνατος, οικονομικό πρόβλημα, οικογενειακό πρόβλημα κτλ) κατά τη διάρκεια των μαθητικών εξετάσεων;

Τα απρόοπτα γεγονότα είναι μέσα στη ζωή και δυστυχώς δεν επιλέγουμε την χρονική στιγμή που θα διαβούν το κατώφλι της οικογενειάς μας. Το αν και σε ποιό βαθμό πρέπει ένα παιδί να ενημερώνεται για ένα απρόοπτο γεγονός εξαρτάται από τη φύση του, τη σχέση του παιδιού με αυτό το γεγονός, την πιθανή ή μη συμμετοχή του κ.λπ. Αν, για παράδειγμα, ένα οικονομικό πρόβλημα είναι σχετικά διαχειρίσιμο από τους γονείς ή αν, εν πάσει περιπτώσει, το να ενημερώσουν το παιδί τους γι’αυτό μετά τις εξετάσεις και όχι πριν δεν επιφέρει καμία αλλαγή και διαφορά στα πράγματα, ίσως και να ήταν φρόνιμο να μην φορτωθεί το παιδί ένα τέτοιο άγχος. Αν όμως η γιαγιά είναι στο νοσοκομείο με κάποια θανατηφόρα ασθένεια, το να προφυλάξουμε το παιδί από μια τέτοια αλήθεια είναι μάλλον μη ρεαλιστικό και σκληρό, αλλά και δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της πραγματικότητας. Καμία σχολική εξέταση δεν είναι σηματνικότερη από μια ασθένεια ή ένα πένθος και την ευκαιρία του παιδιού να συμμετάσχει σε αυτό το γεγονός με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εξάλλου, αυτή είναι η ζωή και ένα τέτοιο γεγονός σε περίοδο εξετάσεων αντικαθρεπτίζει μόνο την πραγματικότητα. Δεν είναι δυνατόν να προφυλασσόμαστε από τέτοια γεγονότα, άρα δεν χρειάζεται να δίνουμε στο παιδί μας την ψευδή αίσθηση ότι μπορούμε να προφυλαχθούμε. Εξάλλου, το συναισθηματικό κόστος της αποχής του παιδιού από ένα τέτοιο γεγονός για χάρη των εξετάσεων μπορεί να είναι από σηματνικό έως ανυπολόγιστο!

Ποιες πρακτικές συμβουλές θα δίνατε στους γονείς, που και αυτοί περνούν μια περίοδο άγχους;

Θα συμβούλευα τους γονείς να κρατούν μια αντικειμενική στάση απέναντι στα πράγματα ώστε αυτό να ποτίζεται σαν στάση ζωής και στα παιδιά. Οι εκάστοτε εξετάσεις είναι ναι μεν σημαντικές, ποτέ όμως δεν είναι το «α» και το «ω» στη ζωή ενός παιδιού και δεν είναι υγιές να ανιτμετωπίζονται ως κάτι τέτοιο. Το άγχος, σε όψιμα επίπεδα μπορεί να ωθήσει το άτομο να γίνει παραγογικότερο, το υπέρμετρο άγχος όμως έχει τα εντελώς αντίθετα αποτελέσματα και συνεισφέρει και στην ανάπτυξη απειλών για την σωματική και την ψυχική υγεία. Κανείς, ανάλογα και με τις προσωπικές του ιδιαιτερότητες, οφείλει να σταθμίζει τις καταστάσεις στα σωστά τους μεγέθη και να περιορίζει ένα άγχος ανόφελο και καταστροφικό όχι μόνο για το παιδί του αλλά και για τον ίδιο του τον εαυτό.

Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπεύτριας Σοφίας Χατζηδημητρίου