Παιδιά ηλικίας 2 - 4 ετών
Τα περισσότερα παιδιά αυτής της ηλικίας χρησιμοποιούν προτάσεις μίας – δύο λέξεων και μικρούς συνδυασμούς όπως «θέλω νερό», «μπαμπάς έφυγε», «μωρό κοιμάται». Χρησιμοποιήστε κατάλληλη ομιλία η οποία να είναι απλή και καθαρή ώστε να μπορεί το παιδί να σας μιμηθεί. Επαναλαμβάνοντας ότι λέει το παιδί σας, υποδηλώνετε ότι καταλαβαίνετε. Επεκτείνετε τις φράσεις π.χ. «θέλεις γάλα», «έχω γάλα», «θέλεις να πάμε βόλτα», «σε λίγο θα πάμε βόλτα στο πάρκο», κ.α. (χρησιμοποιήστε ομιλία μωρού μόνο όταν κρίνεται απαραίτητο για να περάσετε το μήνυμα στο παιδί συνοδευόμενο όμως ταυτόχρονα από την κατάλληλη ορολογία π.χ. είναι ώρα ΄μαμ΄, τώρα θα φάμε το φαγητό μας)
Το ξεφύλλισμα πολύχρωμων περιοδικών – παραμυθιών και βιβλίων είναι μία ευχάριστη ασχολία. Φτιάξτε ένα άλμπουμ με αγαπημένες φωτογραφίες από αγαπημένα ή οικεία πράγματα, χωρίστε τα σε κατηγορίες όπως για παράδειγμα παιχνίδια που παίζουμε, φαγητά που τρώμε, ζώα του δάσους, κλπ. Φτιάξτε αστείες εικόνες, ενώνοντας φωτογραφίες π.χ. κολλήστε τη φωτογραφία ενός σκύλου πίσω από ένα τιμόνι αυτοκινήτου. Μιλήστε με το παιδί σας για το τι είναι λάθος στη φωτογραφία αυτή και με ποιους τρόπους μπορεί να διορθωθεί. Επίσης δείξτε του πώς να μετράει στη σειρά αντικείμενα και εικόνες που βρίσκονται σε παιδικά βιβλία. Βοηθήστε το παιδί σας να κατανοεί και να ρωτάει ερωτήσεις. Παίξτε το παιχνίδι «ναι-όχι». Κάντε ερωτήσεις που έχουν τη δυνατότητα επιλογής όπως για παράδειγμα «θέλεις ένα μήλο ή ένα πορτοκάλι;», «θέλεις να φορέσεις το κόκκινο ή το μπλε σου πουκάμισο;».
Διευρύνετε το λεξιλόγιό του. Ονομάστε τα διάφορα μέρη του σώματος και το τι μπορεί να κάνει κανείς με αυτά «αυτή είναι η μύτη μου, με τη μύτη μας μπορούμε να μυρίσουμε λουλούδια, γλυκά, ποπ-κορν και σαπούνι». Τραγουδάτε απλά τραγούδια για να μάθει το ρυθμό της ομιλίας. Τοποθετήστε παρόμοια αντικείμενα σε ένα δοχείο και πείτε στο παιδί να βγάζει ένα αντικείμενο και να σας λέει πώς το λέμε και πώς το χρησιμοποιούμε «αυτή είναι η μπάλα μου και παίζω μαζί της». Χρησιμοποιήστε φωτογραφίες γνωστών σας ανθρώπων και τόπων και εξηγήστε του τι συνέβη όταν βγάλατε τη φωτογραφία ή φτιάξτε μια καινούργια ιστορία.
Παιδιά ηλικίας 4 - 6 ετών
Να δίνετε προσοχή στο παιδί σας όταν σας μιλάει. Βεβαιωθείτε ότι σας προσέχει όταν του μιλάτε. Καθώς το παιδί μαθαίνει νέες λέξεις, η προφορά ους ίσως να μην είναι σωστή. Εκτιμήστε την προσπάθειά του και ενθαρρύνετέ το να πάντοτε. Δείξτε του ότι καταλάβατε τη λέξη ή τη φράση του ικανοποιώντας την απαίτησή του όταν αυτό είναι δυνατό. Κάντε παύσεις ενδιάμεσα στην ομιλία σας. Αυτό δίνει την ευκαιρία στο παιδί να συνεχίσει αυτό τη συζήτηση.
Βοηθήστε το να αναπτύξει ακόμη πιο σύνθετο λεξιλόγιο. Χρησιμοποιήστε μια καινούργια λέξη, εξηγώντας τον ορισμό της ή χρησιμοποιήστε τη σε μια φράση η οποία είναι εύκολα κατανοητή. Αυτό μπορεί να γίνει με έναν υπερβολικό ή χιουμοριστικό τρόπο, π.χ. «νομίζω ότι θα μπω με το αυτοκίνητο μέσα στο μαγαζί. Είμαι πολύ κουρασμένη για να περπατήσω». Μιλήστε του για πιο αφηρημένες έννοιες π.χ. «πρώτος, μεσαίος, τελευταίος, αριστερά, δεξιά» ή ακόμα και αντίθετες έννοιες «πάνω-κάτω, ανοίγω-κλείνω». Ενθαρρύνετε το να κάνει μία απλή περιγραφή ή να αναγνωρίσει τι είναι αυτό που εσείς περιγράφετε «το χρησιμοποιούμε για να σκουπίσουμε το πάτωμα (σκούπα)», «Είναι κρύο, γλυκό και καλό επιδόρπιο. Μου αρέσει η φράουλα (παγωτό)»
Βοηθήστε το να ταξινομεί παρόμοια αντικείμενα ή αντικείμενα τα οποία δεν ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Ένα παπούτσι δεν πάει μαζί με ένα μήλο και ένα πορτοκάλι γιατί δεν μπορείς να το φας. Δεν είναι στρογγυλό και δεν είναι φρούτο. Βοηθήστε το παιδί σας να ακολουθεί πολύπλοκες εντολές όπως «Πήγαινε στο δωμάτιό σου και φέρε το βιβλίο σου από το δεύτερο συρτάρι του γραφείου σου». Ενθαρρύνετε το παιδί σας να μάθει να δίνει κατευθύνσεις.
Ακολουθήστε τις οδηγίες του όταν παίζετε και φτιάχνει ένα σπιτάκι, ένα πύργο με τουβλάκια. Παίξτε παιχνίδια με το παιδί σας όπως το «σπίτι». Αλλάξτε ρόλους στην οικογένεια προσποιούμενοι πως εσείς είστε το παιδί. Μιλήστε του για τα διάφορα δωμάτια του σπιτιού και τη διαφορετική επίπλωση του καθενός.
Η τηλεόραση μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως ένα εργαλείο μάθησης. Μιλήστε στο παιδί σας γι’ αυτό που βλέπει. Προκαλέστε το να μαντέψει τι θα συμβεί στη συνέχεια. Μιλήστε του για τους χαρακτήρες. Είναι χαρούμενοι ή λυπημένοι; Ρωτήστε το παιδί σας να σας πει τι έγινε στην ιστορία που παρακολούθησε. Παίξτε μια σκηνή μαζί του δίνοντας διαφορετικό τέλος.
Εκμεταλλευτείτε τις καθημερινές δραστηριότητες. Για παράδειγμα όταν σας βοηθάει στην κουζίνα ενθαρρύνετε το να ονομάζει τα αντικείμενα που χρησιμοποιείτε. Συζητήστε για τα φαγητά που φτιάχνετε, το χρώμα τους, τη γεύση τους, την υφή τους. Από πού προέρχεται το φαγητό, ποιο σου αρέσει, ποιος θα καθαρίσει; Δώστε έμφαση στα επιρρήματα θέσεως και στις προθέσεις ζητώντας του να βάλει τη χαρτοπετσέτα πάνω στο τραπέζι, στα γόνατα ή κάτω από το κουτάλι. Ρωτήστε σε ποιόν ανήκει η κάθε χαρτοπετσέτα «Είναι δική μου χαρτοπετσέτα, είναι του μπαμπά, είναι του Γιάννη» Ενώ ψωνίζετε συζητήστε μαζί του τι θα αγοράσετε, πόσα πράγματα χρειάζεστε και τι θα κάνετε. Συζητήστε το μέγεθος (μικρό – μεγάλο), το σχήμα (μακρύ-στργγυλό-τετράγωνο) και το βάρος (ελαφρύ-βαρύ) της συσκευασίας.
Τα περισσότερα παιδιά αυτής της ηλικίας χρησιμοποιούν προτάσεις μίας – δύο λέξεων και μικρούς συνδυασμούς όπως «θέλω νερό», «μπαμπάς έφυγε», «μωρό κοιμάται». Χρησιμοποιήστε κατάλληλη ομιλία η οποία να είναι απλή και καθαρή ώστε να μπορεί το παιδί να σας μιμηθεί. Επαναλαμβάνοντας ότι λέει το παιδί σας, υποδηλώνετε ότι καταλαβαίνετε. Επεκτείνετε τις φράσεις π.χ. «θέλεις γάλα», «έχω γάλα», «θέλεις να πάμε βόλτα», «σε λίγο θα πάμε βόλτα στο πάρκο», κ.α. (χρησιμοποιήστε ομιλία μωρού μόνο όταν κρίνεται απαραίτητο για να περάσετε το μήνυμα στο παιδί συνοδευόμενο όμως ταυτόχρονα από την κατάλληλη ορολογία π.χ. είναι ώρα ΄μαμ΄, τώρα θα φάμε το φαγητό μας)
Το ξεφύλλισμα πολύχρωμων περιοδικών – παραμυθιών και βιβλίων είναι μία ευχάριστη ασχολία. Φτιάξτε ένα άλμπουμ με αγαπημένες φωτογραφίες από αγαπημένα ή οικεία πράγματα, χωρίστε τα σε κατηγορίες όπως για παράδειγμα παιχνίδια που παίζουμε, φαγητά που τρώμε, ζώα του δάσους, κλπ. Φτιάξτε αστείες εικόνες, ενώνοντας φωτογραφίες π.χ. κολλήστε τη φωτογραφία ενός σκύλου πίσω από ένα τιμόνι αυτοκινήτου. Μιλήστε με το παιδί σας για το τι είναι λάθος στη φωτογραφία αυτή και με ποιους τρόπους μπορεί να διορθωθεί. Επίσης δείξτε του πώς να μετράει στη σειρά αντικείμενα και εικόνες που βρίσκονται σε παιδικά βιβλία. Βοηθήστε το παιδί σας να κατανοεί και να ρωτάει ερωτήσεις. Παίξτε το παιχνίδι «ναι-όχι». Κάντε ερωτήσεις που έχουν τη δυνατότητα επιλογής όπως για παράδειγμα «θέλεις ένα μήλο ή ένα πορτοκάλι;», «θέλεις να φορέσεις το κόκκινο ή το μπλε σου πουκάμισο;».
Διευρύνετε το λεξιλόγιό του. Ονομάστε τα διάφορα μέρη του σώματος και το τι μπορεί να κάνει κανείς με αυτά «αυτή είναι η μύτη μου, με τη μύτη μας μπορούμε να μυρίσουμε λουλούδια, γλυκά, ποπ-κορν και σαπούνι». Τραγουδάτε απλά τραγούδια για να μάθει το ρυθμό της ομιλίας. Τοποθετήστε παρόμοια αντικείμενα σε ένα δοχείο και πείτε στο παιδί να βγάζει ένα αντικείμενο και να σας λέει πώς το λέμε και πώς το χρησιμοποιούμε «αυτή είναι η μπάλα μου και παίζω μαζί της». Χρησιμοποιήστε φωτογραφίες γνωστών σας ανθρώπων και τόπων και εξηγήστε του τι συνέβη όταν βγάλατε τη φωτογραφία ή φτιάξτε μια καινούργια ιστορία.
Παιδιά ηλικίας 4 - 6 ετών
Να δίνετε προσοχή στο παιδί σας όταν σας μιλάει. Βεβαιωθείτε ότι σας προσέχει όταν του μιλάτε. Καθώς το παιδί μαθαίνει νέες λέξεις, η προφορά ους ίσως να μην είναι σωστή. Εκτιμήστε την προσπάθειά του και ενθαρρύνετέ το να πάντοτε. Δείξτε του ότι καταλάβατε τη λέξη ή τη φράση του ικανοποιώντας την απαίτησή του όταν αυτό είναι δυνατό. Κάντε παύσεις ενδιάμεσα στην ομιλία σας. Αυτό δίνει την ευκαιρία στο παιδί να συνεχίσει αυτό τη συζήτηση.
Βοηθήστε το να αναπτύξει ακόμη πιο σύνθετο λεξιλόγιο. Χρησιμοποιήστε μια καινούργια λέξη, εξηγώντας τον ορισμό της ή χρησιμοποιήστε τη σε μια φράση η οποία είναι εύκολα κατανοητή. Αυτό μπορεί να γίνει με έναν υπερβολικό ή χιουμοριστικό τρόπο, π.χ. «νομίζω ότι θα μπω με το αυτοκίνητο μέσα στο μαγαζί. Είμαι πολύ κουρασμένη για να περπατήσω». Μιλήστε του για πιο αφηρημένες έννοιες π.χ. «πρώτος, μεσαίος, τελευταίος, αριστερά, δεξιά» ή ακόμα και αντίθετες έννοιες «πάνω-κάτω, ανοίγω-κλείνω». Ενθαρρύνετε το να κάνει μία απλή περιγραφή ή να αναγνωρίσει τι είναι αυτό που εσείς περιγράφετε «το χρησιμοποιούμε για να σκουπίσουμε το πάτωμα (σκούπα)», «Είναι κρύο, γλυκό και καλό επιδόρπιο. Μου αρέσει η φράουλα (παγωτό)»
Βοηθήστε το να ταξινομεί παρόμοια αντικείμενα ή αντικείμενα τα οποία δεν ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Ένα παπούτσι δεν πάει μαζί με ένα μήλο και ένα πορτοκάλι γιατί δεν μπορείς να το φας. Δεν είναι στρογγυλό και δεν είναι φρούτο. Βοηθήστε το παιδί σας να ακολουθεί πολύπλοκες εντολές όπως «Πήγαινε στο δωμάτιό σου και φέρε το βιβλίο σου από το δεύτερο συρτάρι του γραφείου σου». Ενθαρρύνετε το παιδί σας να μάθει να δίνει κατευθύνσεις.
Ακολουθήστε τις οδηγίες του όταν παίζετε και φτιάχνει ένα σπιτάκι, ένα πύργο με τουβλάκια. Παίξτε παιχνίδια με το παιδί σας όπως το «σπίτι». Αλλάξτε ρόλους στην οικογένεια προσποιούμενοι πως εσείς είστε το παιδί. Μιλήστε του για τα διάφορα δωμάτια του σπιτιού και τη διαφορετική επίπλωση του καθενός.
Η τηλεόραση μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως ένα εργαλείο μάθησης. Μιλήστε στο παιδί σας γι’ αυτό που βλέπει. Προκαλέστε το να μαντέψει τι θα συμβεί στη συνέχεια. Μιλήστε του για τους χαρακτήρες. Είναι χαρούμενοι ή λυπημένοι; Ρωτήστε το παιδί σας να σας πει τι έγινε στην ιστορία που παρακολούθησε. Παίξτε μια σκηνή μαζί του δίνοντας διαφορετικό τέλος.
Εκμεταλλευτείτε τις καθημερινές δραστηριότητες. Για παράδειγμα όταν σας βοηθάει στην κουζίνα ενθαρρύνετε το να ονομάζει τα αντικείμενα που χρησιμοποιείτε. Συζητήστε για τα φαγητά που φτιάχνετε, το χρώμα τους, τη γεύση τους, την υφή τους. Από πού προέρχεται το φαγητό, ποιο σου αρέσει, ποιος θα καθαρίσει; Δώστε έμφαση στα επιρρήματα θέσεως και στις προθέσεις ζητώντας του να βάλει τη χαρτοπετσέτα πάνω στο τραπέζι, στα γόνατα ή κάτω από το κουτάλι. Ρωτήστε σε ποιόν ανήκει η κάθε χαρτοπετσέτα «Είναι δική μου χαρτοπετσέτα, είναι του μπαμπά, είναι του Γιάννη» Ενώ ψωνίζετε συζητήστε μαζί του τι θα αγοράσετε, πόσα πράγματα χρειάζεστε και τι θα κάνετε. Συζητήστε το μέγεθος (μικρό – μεγάλο), το σχήμα (μακρύ-στργγυλό-τετράγωνο) και το βάρος (ελαφρύ-βαρύ) της συσκευασίας.
Παιδιά και προβλήματα λόγου και ομιλίας
Υπολογίζεται ότι περισσότερο από 1 εκατομμύριο παιδιά εμφανίζουν προβλήματα λόγου και ομιλίας, που μπορεί να είναι τραυλισμός, ή καθυστέρηση εξέλιξης του λόγου ή ακόμα και αρθρωτικά προβλήματα. Γι’ αυτά τα παιδιά τίθεται δυσκολία ακαδημαϊκή και κοινωνική. Παιδιά υψηλού κινδύνου για προβλήματα λόγου και ομιλίας και κατάποσης είναι τα παιδιά που ήταν εκτεθειμένα προγεννετικά στο αλκοόλ, φάρμακα, τα πρόωρα νεογνά και παιδιά με μολυβδίωση.
Λόγω της νέας έρευνας και τεχνολογίας, παιδιά με προβλήματα στην εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας μπορούν να παρακολουθούνται από τη γέννηση. Οι παθολόγοι λόγου και ομιλίας μπορούν να προσφέρουν στους γονείς μία απλή λίστα για το πότε πρέπει να ανησυχούν. Εάν ο γονιός ανησυχεί ότι υπάρχει πρόβλημα, τότε πρέπει το παιδί να κάνει κάποια διάγνωση. Οι ΠΛ&Ο θα καθησυχάσουν τους γονείς όταν η εξέλιξη της επικοινωνίας του παιδιού είναι φυσιολογική, εάν όχι, τότε θα τους καθοδηγήσει πότε να αρχίσει την θεραπεία.
(ΕΡΗ ΜΠΑΣΙΟΥΚΑ Σωματική Ψυχοθεραπεύτρια - ΒΑ στην Ψυχολογία Συντονίστρια Σχολών Γονέων)
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου