9 ΦΥΣΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΑΓΧΟΥΣ

Αντιμετωπίστε το άγχος…φυσικά

Το άγχος είναι μια κατάσταση σωματική ή ψυχική, η οποία μπορεί να προκαλέσει τις σωματικές ή ψυχικές αντιδράσεις του οργανισμού μας που τελικά αποβαίνουν βλαβερές για μας.

Ο λόγος για τον οποίο το άγχος μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ψυχοσωματικές συνέπειες είναι η κινητοποίηση του συμπαθητικού αυτόνομου νευρικού συστήματος και η έκκριση κάποιων ορμονών, όπως η επινεφρίνη, η νορεπινεφρίνη και η κορτιζόλη. Οι ορμόνες αυτές σηματοδοτούν φυσικά την εγρήγορσή μας με σκοπό τη διαφυγή από κάποιον ελλοχεύοντα κίνδυνο, σε εποχές που ο άνθρωπος έδινε μάχη καθημερινά για την επιβίωσή του ρισκάροντας την ίδια του τη ζωή.Σήμερα, η αδυναμία του ανθρώπου ν`ανταπεξέλθει στις αυξημένες του υποχρεώσεις τον οδηγεί στην εμφάνιση άγχους και στην αναίτια ουσιαστικά υπερέκκριση των παραπάνω ορμονών, οι οποίες τελικά αλληλεπιδρούν με το νευρικό μας σύστημα,φθείροντας άλλα οργανικά συστήματα,όπως το ανοσοποιητικό. Καταστέλλουν, δηλαδή, την άμυνα του οργανισμού. Γι’αυτό και κάποιες από τις συνέπειες του άγχους περιλαμβάνουν ημικρανίες, εξάντληση, αϋπνία, ξηροστομία και εφίδρωση, γαστρεντερικές διαταραχές, ταχυκαρδία και σφίξιμο στο στήθος. Το πλέον ανησυχητικό όμως είναι το γεγονός ότι όταν το άγχος επιμείνει μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές διαταραχές του ψυχισμού ή στην απλούστερη περίπτωση, σε κατάθλιψη.

Οι παράγοντες που μπορεί να οδηγούν στην εμφάνιση του άγχους ποικίλλουν. Τέτοιοι είναι το έντονο φως,ο πόνος, οι ανεκπλήρωτες υποχρεώσεις μας, κάποια γεγονότα της ζωής όπως ένας θάνατος ή ένα διαζύγιο καθώς επίσης και οι γρήγοροι ρυθμοί των πόλεων. Ομως, άγχος μπορεί να προκαλέσει και η έλλειψη βασικών θρεπτικών συστατικών λόγω κακής διατροφής, το κάπνισμα καθώς και η κατανάλωση κάποιων ουσιών όπως είναι το αλκοόλ.

Η αντιμετώπιση του άγχους με βάση κάποια φαρμακευτική αγωγή δεν είναι η καταλληλότερη σε όλες τις περιπτώσεις ,δεδομένων των μακροχρόνιων συνεπειών των φαρμάκων που συνήθως συνταγογραφούνται. Και αφού το στρες αφορά σε μια μεγάλη γκάμα ηλικιών αλλά και ιδιοσυγκρασιών, καλό θα ήταν η αποβολή του να περιλαμβάνει όσο το δυνατό πιο φυσικές μεθόδους, όπου βέβαια αυτό είναι εφικτό και ενδεικνυόμενο.

Τετοιες μέθοδοι περιλαμβάνουν, τόσο κάποιες τεχνικές χαλάρωσης και αυτοσυγκέντρωσης, όπως ο οραματισμός (νοερή απεικόνιση), η μουσικοθεραπεία, ο διαλογισμός όσο και τη χρήση φυσικής προέλευσης σκευασμάτων τα οποία στόχο έχουν ν’ανακουφίσουν τα δυσάρεστα συμπτώματα του στρες με όσο το δυνατό λιγότερες παρενέργειες. Τέτοια σκευάσματα είναι οι βιταμίνες, τα βότανα και τα αιθέρια έλαια.

Πιο συγκεκριμένα, ευεργετικά μπορεί ν’αποβούν τα εξής:

ΒΟΤΑΝΑ

• ΧΑΜΟΜΗΛΙ (Matricaria chamomilla), το οποίο έχει ήπιες ηρεμιστικές ιδιότητες, με όποιο συνδιασμό βοτάνων κι αν χρησιμοποιηθεί και είναι κατάλληλο και ασφαλές ακόμα και για μικρά παιδιά.
• ΒΑΛΕΡΙΑΝΑ (Valeriana officinalis),που είναι ένα βότανο με ιδιαίτερα διαδεδομένες ηρεμιστικές και σπασμολυτικές ιδιότητες,δρα υπερ της τόνωσης του νευρικού συστήματος και χρησιμοποιείται με πολύ καλά αποτελέσματα και στην αντιμετώπιση της αϋπνίας σε συνδιασμό με ΠΑΣΙΦΛΟΡΑ
• ΠΑΣΙΦΛΟΡΑ (Passiflora incarnata)που μαζί με τη βαλεριάνα,δρούν ενάντια στα συμπτώματα του άγχους και προάγουν τον ύπνο.
• ΤΖΙΝΣΕΝΓΚ (Ginseng), το οποίο χρησιμοποιείται εδώ και εκατοντάδες χρόνια ως τονωτικό και βοηθά τον οργανισμό στο να αντιστέκεται στα συμπτώματα του άγχους. Σε γενικές γραμμές πρέπει να χρησιμοποιείται περιοδικά ανα έξι με οχτώ εβδομάδες,με διαλείμματα των δύο εβδομάδων.
• ΒΑΛΣΑΜΟ (Hypericum perforatum), ένα βότανο που χρησιμοποιείται εκτενώς στην Ευρώπη στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και μάλιστα με εξαιρετικά αποτελέσματα. Έχοντας ιδιότητες ηρεμιστικές και αναλγητικές, το βάλσαμο μπορεί να ανακουφίσει πολλά από τα συμπτώματα του άγχους, όμως δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά ή από ανθρώπους που λαμβάνουν θεραπεία με κυκλοσπορίνες ή που πάσχουν από νόσο του ήπατος.
• ΠΙΠΕΡΙ ΤΟ ΜΕΘΥΣΤΙΚΟ (Piper methysticum), που δρα ενάντια στο νευρικό άγχος, είναι ηρεμιστικό και προάγει μια γενικότερη ευεξία.

ΑΝΘΟΪΑΜΑΤΑ ΜΠΑΧ

Τα ανθοϊάματα αποτελούν μια απολύτως φυσική θεραπεία, χωρίς παρενέργειες και μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση πολλών αρνητικών συναισθημάτων, όπως φοβίες γνωστής ή άγνωστης προέλευσης, έλλειψη αυτοπεποίθησης και μειωμένη αυτοεκτίμηση.

ΑΡΩΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Τα αιθέρια έλαια είναι γνωστό ότι μπορούν να αποβούν ιδιαίτερα αποτελεσματικά σε πολλές παθήσεις, καθώς επίσης και στο άγχος. Συγκεκριμένα, για το άγχος, χρησιμοποιείστε αιθέριο έλαιο ΛΕΒΑΝΤΑΣ, είτε στο μπάνιο σας, προσθέτοντας 5-6 σταγόνες αιθερίου ελαίου, είτε βάζοντας 1-2 σταγόνες σε ένα χαρτομάντηλο ή ακόμα και στο μαξιλάρι σας, τις οποίες στη συνέχεια εισπνέετε.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ-ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ

Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β τονώνουν και ενισχύουν το νευρικό σύστημα, το οποίο πιθανόν να έχετε καταπονήσει από τα αγχώδη συναισθήματα. Επίσης μπορεί το άγχος να πηγάζει από την έλλειψη των παραπάνω βιταμινών, γι’αυτό προτιμήστε ένα συμπλήρωμα που να περιέχει τις βασικότερες βιταμίνες του συμπλέγματος Β όπως Β1, Β3, Β6, Β12

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΕ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΟΥ...

Γνωρίζω το παιδί μου και βρίσκω το δρόμο για την επικοινωνία άρθρο της ψυχολόγου - οικογενειακής θεραπεύτριας Μαγδαληνής Αγραφιώτη

Ο δρόμος για την καλύτερη γνωριμία είναι ο ίδιος δρόμος που οδηγεί στην επικοινωνία με τα παιδιά μας.

Η επικοινωνία αυτή όταν είναι θετική και αποτελεσματική μπορούμε να μεγαλώσουμε παιδιά συναισθηματικά ασφαλή που δεν παρασύρονται από αρνητικές επιρροές, από εύκολες και επικίνδυνες διαδρομές. Μπορούμε τότε να μεγαλώνουμε υπεύθυνα παιδιά, ικανά να καταλάβουν πότε μπορούν να εμπιστεύονται και πότε να αποφεύγουν τους κοινωνικούς κινδύνους. Μέσα από την γνωριμία και την επικοινωνία με τα παιδιά μας μπορούμε να μεγαλώσουμε πολίτες που απαιτούν να εξελίσσεται μέσα σε μία κοινωνία όπου υπάρχει αλληλοσεβασμός, ειρηνική συνύπαρξη, όχι ρατσισμός και κοινωνικός αποκλεισμός. Αυτές τις αξίες τις επιδιώκουν οι γονείς εκείνοι που συνειδητοποιούν ότι είναι προς το συμφέρον της ψυχικής υγείας των παιδιών τους να ζουν σε μία κοινωνία που επικρατεί η ισοτιμία γιατί αυτή εγγυάται ένα κόσμο με λιγότερη εγκληματικότητα, λιγότερη αντιπαλότητα , και λιγότερους ανταγωνισμούς . Με άλλα λόγια , τις αξίες της ισοτιμίας τις επιδιώκουν οι γονείς που θέλουν να γνωρίζουν ότι τα παιδιά τους περπατούν στο δρόμο χωρίς φόβο για τη σωματική ασφάλειά τους. Τις επιδιώκουν οι γονείς που θέλουν να γνωρίζουν ότι τα στέλνουν σε ένα σχολικό περιβάλλον που δεν προκαλεί στεναχώριες, θυμό, απογοήτευση μέσα από ειρωνείες, ανταγωνισμούς και επιθετικότητα.

Ο δρόμος για τη γνωριμία μπορεί να έχει διαφορετικές οπτικές γωνίες...

Α) Το οικογενειακό ψυχολογικό κλίμα.

Tι είναι και πως παίζει καθοριστικό ρόλο στην συναισθηματική αγωγή του παιδιού; Ένας απλός τρόπος να συνειδητοποιήσουμε το κλίμα αυτό είναι να αναρωτηθούμε πως νοιώθουμε όταν βάζουμε το κλειδί τη στιγμή που ανοίγουμε την εξώπορτα του σπιτιού μας: χαρά; προσμονή; σφίξιμο και ένταση; θυμό; ανταγωνισμό ή θλίψη;

Τα μη λεκτικά μηνύματα έχουν περισσότερη δύναμη από τα λεκτικά. Παράδειγμα, η τρυφερή έκφραση στο πρόσωπο μας και το αγκάλιασμά μας είναι πιο πειστικά από τα λόγια «σε αγαπώ παιδί μου». Επίσης η φειδώ στις επικρίσεις, η έμφαση στην ενθάρρυνση, στην οριοθέτηση, στην πειθαρχία με αποφασιστικότητα και ηρεμία πιο πολύ πείθει τα παιδιά μας ότι τα αγαπάμε παρά τα παιγνίδια και τα άλλα αγαθά που τους αγοράζουμε ενώ ταυτόχρονα δεν ασχολούμαστε μαζί τους. Άλλο παράδειγμα: «να αγαπάς τη γιαγιά σου», λέει η μαμά στο παιδί. Την επόμενη όμως μέρα που έχει φέρει ένα ζευγάρι καινούρια παπούτσια για τον εγγονό, η νύφη κάνει ένα αποδοκιμαστικό μορφασμό για την πεθερά της. Ποιο από τα δύο μηνύματα να πιστέψει το παιδί μας; Πόσο συχνά είμαστε αντιφατικοί ανάμεσα στα λόγια και τα έργα μας;

Β) Την ηλικία.

Μία μητέρα λέει για την κόρης της των 2μισυ ετών: «η κόρη μου δεν μοιράζεται με άλλα παιδιά τα παιγνίδια της, αντίθετα λέει ‘είναι δικό μου' και δεν συνεργάζεται». Νόμιζε η μητέρα ότι αυτό ήταν πρόβλημα . Στην πραγματικότητα το παιδί σε αυτή την ηλικία συνειδητοποιεί ότι είναι ένα ξεχωριστό άτομο και τονίζει αυτή τη συνειδητοποίηση. Αυτό δεν αποτρέπει το γονιό από του να παροτρύνει το παιδί να μοιράζεται τα παιγνίδια του. Το σημαντικό είναι να μην το ερμηνεύει ως αποτυχία στο μεγάλωμα του παιδιού του.

Μία άλλη μητέρα παραπονέθηκε ότι ο γιος της επίσης 2μισυ ετών, την ταυτίζει με την κουζίνα ενώ εκείνη είναι άνθρωπος της καριέρας. «Αυτή είναι η γνώμη που έχει για μένα το παιδί μου;» αναρωτήθηκε. Εκείνο πού την οδήγησε σε αυτή την εντύπωση είναι ότι το αγόρι θέλει πολύ να είναι μαζί της στο νεροχύτη και να ζητάει να πλύνει και εκείνος πιάτα. Της εξηγήθηκε ότι σε αυτή την ηλικία αρχίζει το ενδιαφέρον των παιδιών για τη φυσική, γι αυτό ασχολούνται πολύ με το νερό, όπως αντίστοιχα τους αρέσει να παίζουν με την άμμο όταν πάμε στην αμμουδιά.

Ένας πατέρας ζήτησε να καταλάβει την 3χρονη κόρη του που την θεωρούσε ως τότε επιθετική όταν την είδε να πετάει άμμο πάνω στο πρόσωπο ενός συνομήλικου της. Αυτό που χρειαζόμαστε να γνωρίζουμε ότι μέχρι την ηλικία των 5 ετών περίπου δεν έχουν την ωριμότητα να μπουν στη θέση του άλλου ότι θα πονέσει αν του πετάξει την άμμο κατά πρόσωπο. Βέβαια μπορούμε να σταματήσουμε το παιδί από την πράξη αυτή και να του πούμε ότι πονάει το άλλο παιδάκι, αρκεί να γνωρίζουμε τα παραπάνω. Αυτό έχει μεγάλη σημασία γιατί διαφορετικά ο γονιός νομίζει ότι έχει αποτύχει με το παιδί του ενώ δεν είναι έτσι.

Γ) Το φύλο.

Μία μητέρα χαριτολογώντας είπε μήπως έγινε κάποιο λάθος στο μαιευτήριο και της παρέδωσαν άλλο αγόρι . Αυτό που εννοούσε ήταν η σύγκριση που έκανε ανάμεσα στην κόρη της που ήταν μελετηρή στο σχολείο και το ενδιαφέρον του γιου της για υπολογιστές και όχι τα μαθήματα.

Μία άλλη μητέρα ανησυχεί για το αγόρι της 7μισυ ετών που δεν εκφράζεται καλά στη γραπτή γλώσσα ενώ η κόρη της στην ίδια ηλικία είχε μεγάλη ευχέρεια στο λόγο.

Άλλο παράδειγμα: το αγόρι ασχολείται με επιμονή στις κατασκευές και τα τουβλάκια αλλά δεν έχει υπομονή να ακούσει ιστορίες σε αντίθεση με την κόρη της που της αρέσουν πολύ τα παραμύθια, και με λεπτομέρειες διηγείται την ημέρα της στον παιδικό σταθμό.. Φαίνεται όμως πιο ευαίσθητη και κλαίει με το παραμικρό. Αντίθετα ο αδελφός δεν λέει σχεδόν τίποτα πως τα πέρασε ούτε αναφέρει στους γονείς αν στεναχωρέθηκε ή μάλωσε με κάποια από τα παιδάκια. Όταν τα πηγαίνουν στην παιδική χαρά βρίσκει το φίλο του με τον οποίο χτυπιούνται. Λένε «εμείς παίζουμε».

Δ) Τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ζει η οικογένεια.

Για παράδειγμα, οικογένειες που ζουν σε μικρά σπίτια και με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες χρειάζονται μεγαλύτερη κοινωνική υποστήριξη για να είναι πιο ήρεμοι και να μπορούν αν αφουγκραστούν τις ανάγκες των παιδιών τους. Με αυτούς τους ανθρώπους χρειάζεται να είμαστε πιο επιεικείς και ήρεμοι για να μπορούν να μετριάζουν το ήδη υπάρχον άγχος τους για επιβίωση.

Άλλες οικογένειες δεν έχουν συγγενείς, παππούδες και γιαγιάδες για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους μέσα σε ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον. Αυτές οι οικογένειες χρειάζεται ακόμα περισσότερο να ανοιχτούν περισσότερο για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους όχι κοινωνικά απομονωμένα ή/και να παροτρύνουν τα παιδιά τους να συμμετέχουν σε δραστηριότητες του δήμου και άλλων φορέων ώστε να ενισχυθεί η κοινωνικότητά τους.

Ε) Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει η οικογένεια τις αλλαγές της ζωής.

Πολλά ή μάλλον τα περισσότερα μηνύματα , όπως ήδη έχει αναφερθεί, δεν χρειάζονται να ειπωθούν με λόγια, αντίθετα φτάνουν με μεγαλύτερη δύναμη και ταχύτητα όταν ζουν την πραγματικότητα της οικογένειας. Μία πραγματικότητα είναι και το πώς αντιμετωπίζουν οι γονείς τις αλλαγές της ζωής. Οι αλλαγές: η μετοίκιση σε άλλη πόλη είτε απότομες ή/και τραυματικές όπως αρρώστιες, θάνατοι, διαζύγιο. Η ευελιξία των γονιών στις αλλαγές φαίνεται από την αναγνώριση των συναισθημάτων τους (πχ.» Λυπάμαι που αποχωρίζομαι το παιδάκι μου για πολλές ώρες» αλλά τελικά το συνηθίζει) ή («μου είναι πολύ επώδυνο και νοιώθω βαθιά θλίψη για αρρώστια ή θάνατο δικού μου προσώπου» αλλά σταδιακά επανέρχεται στην καθημερινότητα αναγνωρίζοντας επίσης ότι μερικές βαριές απώλειες δεν ξεπερνιούνται τελείως, αλλά τουλάχιστον δεν προσκολλάται κάποιος σε ενοχές για την απώλεια .)

ΣΤ) Τέλος, ένας αποτελεσματικός τρόπος να γνωρίσουμε και να επικοινωνούμε με το παιδί μας είναι να εφαρμόσουμε αυτό που λέει ο λαός:

«έχουμε δύο αυτιά και ένα στόμα, για να ακούμε περισσότερο και να μιλάμε λιγότερο». Δηλαδή, τον/την αφουγκραζόμαστε χωρίς να κρίνουμε. Είμαστε παρόντες σε αυτά που λέει και όσο μπορούμε του δίνουμε να καταλάβει ότι ακούσαμε. Ακούμε, τι πράγματα ή καταστάσεις τον/την κάνουν να χαίρεται, να φοβάται, να ελπίζει, να προσπαθεί. Παράδειγμα: ήλθε ο παιδίατρος να εξετάσει την 3χρονη κόρη. Η μαμά λέει στον γιατρό: μια και είστε εδώ δεν εξετάζετε και τον γιο μου;» ο 5χρονος άρχισε να πετάει μαξιλάρια, να φεύγει έξω στη βεράντα και να φωνάζει : «είναι άδικο να εξετάζετε ένα παιδί που δεν είναι άρρωστο». Ο μικρός έδωσε εξήγηση για τη συμπεριφορά του. Ευτυχώς που η μητέρα δεν του έδωσε ετικέτα ότι είναι «άτακτο» ή «ανυπάκουο» παιδί . Ένα άλλο παράδειγμα μίας άλλης οικογένειας: Πήγαν στο κατάστημα να αγοράσουν παπούτσια στα παιδιά τους. Την εξάχρονη κόρη και τον τετράχρονο γιο. Αφού αγόρασαν παπούτσια για τη μεγάλη , ήλθε και η σειρά του αγοριού. Ο μικρός τσίριζε και φώναζε. Οι γονείς δεν καταλάβαιναν τι του συμβαίνει αφού τον ρωτούσαν ποια από τα τρία ζευγάρια του αρέσει. Τέλος , διάλεξαν οι γονείς ένα ζευγάρι για αυτόν. Όταν έφτασαν στο σπίτι του λένε: «γιατί αγόρι μου φώναζες μήπως νομίζεις ότι αγαπάμε την αδελφή σου και όχι εσένα;» Εδώ οι γονείς σωστά προσπαθούν να μιλήσουν στην ψυχή του και δεν εστιάζουν στην συμπεριφορά του μόνο. Το αγόρι απαντάει: «όχι, νόμιζα πως δεν θα μου αγοράζατε παπούτσια»! Αυτά τα παραδείγματα θεωρητικά συμπυκνώνονται στα στάδια της συναισθηματικής αγωγής.

Σύμφωνα με τον John Gottman στο βιβλίο του "Η Συναισθηματική Νοημοσύνη των Παιδιών" (Εκδόσεις "Ελληνικά Γράμματα"), αυτά είναι: οι γονείς...
Έχουν επίγνωση των συναισθημάτων του παιδιού τους.
Βλέπουν το συναίσθημα ως μία ευκαιρία για οικειότητα και διδασκαλία.
Ακούν προσεκτικά, δείχνουν ενσυναίσθηση και αναγνωρίζουν τα αρνητικά συναισθήματα του παιδιού.
Βοηθούν το παιδί να βρει τις λέξεις για να κατονομάσει τα συναισθήματά του.
Θέτουν όρια και ταυτόχρονα εξετάζουν κάποιες στρατηγικές για την επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος.

Αυτό που θα συμπλήρωνα και θα τόνιζα είναι ότι ο πετυχημένος γονιός είναι αυτός, αυτή που αναγνωρίζει ότι ως άνθρωπος δεν είναι αλάνθαστος ούτε η τελειότητα είναι επιθυμητή. Έχει επί πλέον, την τάση να σημειώνει στον νου του αυτά που του αρέσουν στον εαυτό του είτε ως άνθρωπος γενικότερα, είτε ως γονιός. Η συμπεριφορά μας οδηγείται προς εκείνη την κατεύθυνση που πάει ο νους μας. Έτσι θα έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες να επαναλαμβάνουμε ό,τι θεωρούμε ως λειτουργικό για την οικογένεια και τα παιδιά μας.

ΔΥΣΛΕΞΙΑ.... ΓΙΑ ΟΛΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑ ΜΕΤΡΟ...

Διέπρεψαν στους τομείς τους, αν και δυσλεκτικοί - τα παραδείγματα είναι πολλά: ο Πάμπλο Πικάσο, ο Αινστάιν, ο Τζόν Κένεντι, η Αγκάθα Κρίστι, ο Ουόλτ Ντίσνει, ο Τόμας Τζέφερσον, ο Τζόρτζ Ουάσινγκτον κ.α.

H δυσλεξία επηρεάζει τη ζωή εκατομμυρίων παιδιών και ενηλίκων σε όλο τον κόσμο, με σοβαρές εκπαιδευτικές, ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες. Εκδηλώνεται τα πρώτα χρόνια φοίτησης στο δημοτικό σχολείο, ως μία απροσδόκητη και ανεξήγητη μαθησιακή δυσκολία στην ανάγνωση και στη γραφή, σε φυσιολογικά παιδιά με κανονική ή και ανώτερη ευφυΐα, που μέχρι τότε τίποτε δεν έδειχνε ότι είχαν κάποιο πρόβλημα.

Οφείλεται σε νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει θεμελιακές λειτουργίες της μάθησης. «Παρουσιάζεται σε παιδιά με κανονική ή και ανώτερη νοημοσύνη που φοιτούν σε κανονικά σχολεία κι έχουν εκτεθεί σε συνήθη κοινωνικά και πολιτιστικά ερεθίσματα» σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η παιδίατρος - αναπτυξιολόγος, Λωρέττα Θωμαΐδου (Ιατρείο Αναπτυξιακής Παιδιατρικής, Α΄ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών).

Ο καθηγητής Μαθησιακών Δυσκολιών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Γιώργος Θ. Παυλίδης τονίζει ότι «η δυσλεξία είναι ειδική μαθησιακή δυσκολία στα γραπτά. Δηλαδή, οι δυσλεξικοί παρουσιάζουν μεγάλη δυσκολία στην ανάγνωση -πολύ αργή, με λάθη-, στην ορθογραφία και δυσκολεύονται να μεταφέρουν τον προφορικό τους λόγο στο γραπτό».

Η προσφορά του κ. Παυλίδη στο θέμα της δυσλεξίας έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως, καθώς είναι ο εφευρέτης του τεστ Οφθαλμοκίνησης για την ακριβή διάγνωση της δυσλεξίας, αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ακαδημίας Προβλημάτων Μάθησης και διευθυντής 20 Ερευνητικών Προγραμμάτων στην Αγγλία, στις ΗΠΑ και στην Ελλάδα. Όπως τονίζει, «η δυσλεξία είναι θείο δώρο όταν γνωρίζουμε την ύπαρξή της και την αντιμετωπίζουμε σωστά. Αντιθέτως η άγνοια τη μετατρέπει σε μειονέκτημα».

«Είναι βιολογικής αιτιολογίας, κυρίως κληρονομική (γονίδια 1, 6 και 15). Επίσης είναι ιδιαίτερα παραπλανητική κατάσταση, επειδή δεν φαίνεται στην καθημερινή προφορική επικοινωνία. Οι δυσλεξικοί είναι συνήθως προικισμένα άτομα, υψηλής ευφυΐας, με ιδιαίτερα μεγάλη δημιουργικότητα, εφευρετικότητα και καλό προφορικό λόγο», λέει ο καθηγητής Μαθησιακών Δυσκολιών.

Αντιμετώπιση της δυσλεξίας

Επειδή η δυσλεξία είναι κυρίως κληρονομική, υπάρχει από τη γέννα. Συνεπώς, υπάρχει και μπορεί να εντοπισθεί από την προσχολική ηλικία με βιολογικά τεστ, όπως είναι το τεστ «Παυλίδη». Διεθνώς, η δυσλεξία εμφανίζεται σε 4 αγόρια προς 1 κορίτσι, που σημαίνει ότι τα αίτιά της είναι βιολογικά, γι’ αυτό και τα διαφορετικά κοινωνικο-πολιτιστικά περιβάλλοντα δεν επηρεάζουν την αναλογία αγοριών (4) - κοριτσιών (1).

Ο κ. Παυλίδης συμβουλεύει γονείς και εκπαιδευτικούς για έγκαιρη και ακριβή διάγνωση της δυσλεξίας, η οποία πρέπει να συνδυάζεται με την αποδοχή της κατάστασης, την κατανόηση και με την θετική αντιμετώπιση.

Τα παιδιά και ιδιαιτέρως τα δυσλεξικά, είναι πολύ πιο ευαίσθητα στην απόρριψη και στην αρνητική - ταπεινωτική κριτική, διότι την υφίστανται διαρκώς. Είναι αναγκαίο να γίνει συνειδητή προσπάθεια τόνωσης του ηθικού τους και να αποφεύγονται οι αρνητικές και οι υποτιμητικές παρατηρήσεις, γιατί μειώνουν την αυτοπεποίθηση, τα κίνητρα και συνεπώς, τη σχολική επίδοση.

Η στοργική, ενθαρρυντική και η αξιοπρεπής αντιμετώπιση των δυσλεξικών, επιφέρει θετικά αποτελέσματα τόσο στον ψυχο-κοινωνικό όσο και στο μαθησιακό τομέα. Αλλάζει η ζωή τους προς το καλύτερο και οδηγούνται από την αποτυχία στην επιτυχία, από τη δυστυχία στην ευτυχία.


Σίγουρα στην εποχή μας, μπορούμε να παρατηρούμε και να κατανοούμε πράγματα, που οι παλαιότερες γενιές δεν τα έδιναν καθόλου σημασία.... Θα παρακαλούσα όμως τους γονείς και κυρίως τις μητέρες, να μην κάνουν χρήση της δυσλεξίας για να δικαιολογήσουν την αδυναμία των παιδιών τους... Πιστεύω (και αυτό αποτελεί καθαρά δική μου γνώμη) πως έχει γίνει ένα είδος μόδας... Ναι, να βοηθήσουμε τα παιδιά μας.... Ναι να ελέγξουμε, αν όντως υπάρχει πρόβλημα....Μην επιμένουμε όμως, εφόσον οι ενδείξεις  μας το αποκλείουν... Υπάρχουν παιδιά εκεί έξω, που έχουν όντως πρόβλημα και τα αδικούμε, με την συμπεριφορά μας...

Η μοναξιά στην εφηβεία...

Έφηβοι και Μοναξιά

της

Σμαρώς Ταμπάκη,

Ψυχολόγου, MSc Σχολικής Ψυχολογίας

Στελέχους του Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων

Οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται πάνω

στον κόσμο όχι μέσα σ’ αυτόν. Σαν σβώλοι

από όμορφες πέτρες ακουμπάν αλλά είναι χωριστοί

J. Muir

 Προσδιορισμός του όρου

Η μοναξιά είναι ένα θλιβερό συναίσθημα απομόνωσης από τους άλλους ανθρώπους, που συνοδεύεται συνήθως από κούραση ψυχική, πικρία ακόμη και απόγνωση. Δεν ταυτίζεται με την συνειδητή επιλογή κάποιου να μείνει μόνος του.

Όταν κανείς  επιλέγει να περάσει λίγο χρόνο μακριά από τους άλλους για να ηρεμήσει και να σκεφτεί δεν πάσχει από μοναξιά. Όταν είμαι μόνος (διαβάζουμε από το βιβλίο του Clark Moustakas «Μοναχικότητα και αγάπη», εκδόσεις Τάμασος, Αθήνα 1972) )μπορεί να ξαναζώ ένα ευχάριστο περιστατικό, να σκέφτομαι μια πρόσφατη συνάντηση, μπορεί να φαντάζομαι ή να αναμένω ένα ταξίδι, μπορεί να εξετάζω ένα θέμα ή ένα πρόβλημα, μπορεί να σκέφτομαι μια ιδέα ή κάτι που σχεδιάζω, μπορεί απλώς να κοιτάζω τη φύση και τα χρώματα. Συχνά το να είμαι μόνος με διευκολύνει στο να παίρνω αποφάσεις, να φτάνω στα δικά μου συμπεράσματα, χωρίς πίεση ή επίδραση από άλλους. Όταν όμως δεν είναι αποτέλεσμα επιλογής, αισθάνεται κανείς ένα αόριστο αίσθημα έλλειψης ικανοποίησης, ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι υπάρχει ένα  κενό στη ζωή του.

Επίσης η μοναξιά δεν ταυτίζεται με την κοινωνική απομόνωση και έτσι  μπορεί κάποιος να βιώσει μοναξιά ακόμη και όταν βρίσκεται μέσα στο πλήθος, στην παρέα του ή στην οικογένειά του, αν αισθάνεται ότι οι άλλοι τριγύρω

δεν τον ακούνε, δεν τον κατανοούν, ή δεν τον αγαπούν. Υπάρχουν άτομα με ελάχιστους φίλους που όμως δεν νιώθουν μοναξιά και άτομα περιτριγυρισμένα από πολλούς φίλους που νιώθουν ολομόναχα.

Μάλιστα οι ερευνητές διακρίνουν δύο τύπους μοναξιάς. Ο ένας τύπος είναι η κοινωνικού τύπου μοναξιά που είναι αποτέλεσμα έλλειψης κοινωνικών σχέσεων και η συναισθηματικού τύπου που είναι αποτέλεσμα της απουσίας ενός σταθερού και ειλικρινούς δεσμού με ένα άλλο πρόσωπο που προσφέρει αγάπη και ασφάλεια.

Στην έκθεση του   μαθητής της Α΄ Λυκείου αναφέρει : «η μοναχικότητα είναι μια πιεστική κατάσταση του νου που κανένας δεν επιθυμεί όμως όλοι την υπομένουμε. Όταν είμαι μοναχικός δεν είναι γιατί είμαι φυσικά αποκομμένος από τους ανθρώπους αλλά γιατί απορρίπτομαι από κείνους που σέβομαι και αγαπώ. Αν ένας στενός φίλος στραφεί εναντίον μου, θίγομαι και αισθάνομαι μοναχικός…μερικές φορές οι γονείς μου φαίνονται άδικοι. Δεν υπάρχει κανένας να στραφώ κοντά του και αισθάνομαι απελπισμένος, χαμένος. Όταν κάποιος κάνει μια απερίσκεπτη κριτική, που αγγίζει μια από τις αδυναμίες μου αυτό μου κόβει την αναπνοή. Αμφιβάλλω αν ό τι λένε είναι πράγματι αληθινό. Ύστερα υπάρχει και ένα άλλο είδος μοναχικότητας …όταν δοκιμάζω κάτι καινούριο και θαυμάσιο, ένα νέο έντονο βίωμα μου αρέσει να μένω μόνος, εκεί που μπορώ να το σκεφτώ, να θυμηθώ κάθε μέρος του. Μ΄ αρέσει να κολυμπώ σε κείνες τις ευτυχισμένες αναμνήσεις. Αυτό είναι μια μοναχικότητα που ικανοποιεί. Η μοναχικότητα είναι μια σπουδαία πλευρά της ζωής μου είτε είμαι σε μια ευτυχισμένη, ικανοποιητική είτε σε μια απελπισμένη, καταπιεστική κατάσταση του νου» (από το βιβλίο «Μοναχικότητα και αγάπη» βλ. παραπάνω)

 Το συναίσθημα της μοναξιάς και η κατάθλιψη

Η μοναξιά σχετίζεται με την καταθλιπτική διάθεση ή συναίσθημα, δηλαδή το συναίσθημα της λύπης, θλίψης ή ακόμα και της απόγνωσης που εκδηλώνεται με δυσφορία, κλάμα και συχνή λεκτική διατύπωση αυτής της δυσφορίας, απουσία ενδιαφέροντος για δραστηριότητες, μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης της προσοχής, μειωμένη ενεργητικότητα, η διαταραχή όρεξης και ύπνου, η αυτουποτίμηση και αυτομομφή.

Η διαφορά βρίσκεται στις πηγές των δύο φαινομένων, της μοναξιάς και της κατάθλιψης. Η μοναξιά θεωρείται ως συνέπεια της αποτυχίας του ατόμου ή της έλλειψης ικανοτήτων στον διαπροσωπικό τομέα μόνο. Η κατάθλιψη μπορεί να προέρχεται από αποτυχίες σε διάφορους τομείς, κυρίως από αποτυχίες στην εκτέλεση ενός έργου, από την αδυναμία πραγματοποίησης σκοπών και εκπλήρωσης προσδοκιών, καθώς και από τα διάφορα, αιφνίδια εμφανιζόμενα, τραυματικά γεγονότα (π.χ. θάνατος σημαντικού προσώπου)

Στην έκθεση ενός κοριτσιού της Α΄ Λυκείου διαβάζουμε «η μοναχικότητα μου δίνει ένα ψυχρό αίσθημα σαν την μοναχικότητα που νιώθει η γη το χειμώνα, όταν την εγκαταλείπουν τα πουλιά και τα τραγούδια και αισθάνομαι σα να μην έχω φίλο στον κόσμο. Ολόκληρο το σπίτι είναι τώρα  χωρίς ζωή και αυτό με κάνει να νιώθω λυπημένη. Η κατάθλιψη είναι πράγματι ένα μέρος αυτής της μοναχικότητας…είναι σα να είσαι παγιδευμένος σε ένα παράξενο κόσμο μοναχικότητας, ένα κόσμο στον οποίο είσαι πιασμένος σε μεγάλο κενό»

 Μοναξιά και  αποδοχή από τους συνομηλίκους - φίλοι

Όσο περισσότερο είναι κάποιος αποδεκτός από τους συνομηλίκους τους τόσο λιγότερη μοναξιά κοινωνικού τύπου αισθάνεται. Φαίνεται αντίθετα ότι τα παιδιά που δεν είναι συμπαθή και απορρίπτονται από τους συνομηλίκους τους κινδυνεύουν περισσότερο να νιώσουν μοναξιά. Όσο περισσότερο μάλιστα απορρίπτεται κάποιος από τους συνομηλίκους του τόσο μεγαλύτερη μοναξιά νιώθει.

Η ύπαρξη ενός πολύ καλού φίλου είναι ασπίδα κατά της μοναξιάς. Ο καλός φίλος στον οποίο κάποιος μπορεί να μιλήσει εμπιστευτικά και να αναζητήσει βοήθεια σε δύσκολες στιγμές προφυλάσσει από την συναισθηματικού τύπου μοναξιά. Ο καλός φίλος μπορεί να μην είναι από την ίδια τάξη αλλά από κάποια άλλη τάξη στο ίδιο σχολείο, από το φροντιστήριο, από τη γειτονιά ή και μέσα από την οικογένεια (ο αδελφός - αδελφή).

Επομένως, αισθάνεται κανείς μοναξιά όταν έχει λιγότερες διαπροσωπικές σχέσεις από όσες θα επιθυμούσε ή όταν αυτές οι σχέσεις δεν είναι τόσο ικανοποιητικές όσο θα ήθελε. Αυτό  δείχνουν και οι εκφράσεις με τις οποίες σχολίασαν τι είναι μοναξιά κάποιοι μαθητές : «κανείς δε με αγαπά», «δεν μπορείς να εμπιστευτείς κανέναν», «δεν υπάρχει κανείς να σε βοηθήσει», «δεν έχεις κανένα να συζητήσεις μαζί του».  Όταν οι σχέσεις είναι υγιείς (υπάρχει ειλικρίνεια, αγάπη, επικοινωνία) δεν αισθανόμαστε τόσο μόνοι.

 Μοναξιά και αυτοεκτίμηση

Η αυτοεκτίμηση είναι μια προσωπική εκτίμηση της αξίας του ατόμου και αναφέρεται σε συναισθήματα αποδοχής και αυτοσεβασμού. Η αυτοεκτίμηση έχει τις ρίζες της στον κοινωνικό περίγυρο. Η εικόνα που σχηματίζει κάποιος για τον εαυτό του μοιάζει με έναν κοινωνικό καθρέφτη, δεδομένου ότι η εικόνα αυτή συντίθεται από τις εντυπώσεις που νομίζουμε ότι οι άλλοι έχουν για μας. Εννοείται ότι δεν ασκούν όλα τα μέλη του κοινωνικού περίγυρου ίση επιρροή στη ζωή ενός ατόμου. Αντιθέτως οι γνώμες κάποιων ανθρώπων αξιολογούνται από το άτομο ως πιο σημαντικές (της μητέρας, του πατέρα, των αδελφών, των δασκάλων, των φίλων, των συμμαθητών)

Επίσης η αυτοεκτίμηση επηρεάζεται από τις προσωπικές φιλοδοξίες και την υποκειμενική αξιολόγηση με βάση την οποία το άτομο αποφασίζει αν πετυχαίνει η αποτυγχάνει. Αν κάποιος έχει υψηλή αυτοαντίληψη  σε τομείς που κρίνονται σημαντικοί από τον ίδιο θα έχει υψηλή αυτοεκτίμηση. Για παράδειγμα θα επηρεαστεί αρνητικά η αυτοεκτίμηση ενός  παιδιού  που έχει αρνητική αυτοαντίληψη για τις σχολικές του επιδόσεις (αξιολογεί ότι δεν τα καταφέρνει στα μαθήματα) και ταυτόχρονα θεωρεί πολύ σημαντική την επιτυχία του σε αυτόν τον τομέα.

 Μοναξιά και αντίληψη του παιδιού για τις κοινωνικές του δεξιότητες

Η έννοια των κοινωνικών δεξιοτήτων περιλαμβάνει επιμέρους ικανότητες όπως η πρωτοβουλία για την έναρξη μιας φιλικής σχέσης, η θετική ανταπόκριση στις προσεγγίσεις των άλλων, η ανεκτικότητα, η ικανότητα ακρόασης των άλλων, η ένδειξη κατανόησης, η ακριβής επικοινωνία, η ομαλή ένταξη και η λειτουργία στην ομάδα, το κοινωνικό θάρρος και η διεκδικητική συμπεριφορά.

Από έρευνα που έγινε φαίνεται ότι τα ίδια τα παιδιά συνδέουν τη μοναξιά των συμμαθητών τους με τις κοινωνικές τους δεξιότητες. Για τα παιδιά που κατά τη γνώμη τους ένιωθαν πολλή μοναξιά ανέφεραν φράσεις χαρακτηριστικές όπως , κάθονται με σταυρωμένα χέρια στα διαλείμματα, δεν προσπαθούν να κάνουν φιλίες, δεν παίζουν με τους άλλους …

 Συχνότητα και ένταση του προβλήματος

Το συναίσθημα της μοναξιάς έχει ερευνηθεί κυρίως στους ενήλικους και αισθητά λιγότερο στους εφήβους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί

ερευνητές πιστεύουν ότι τα παιδιά δεν νιώθουν μοναξιά και ότι ο άνθρωπος αρχίζει να νιώθει μοναξιά από την εφηβεία και μετά. Νεότερα όμως ερευνητικά δεδομένα στηρίζουν την άποψη ότι και τα παιδιά βιώνουν αυτό το συναίσθημα και μάλιστα αυτό δεν διαφέρει πολύ από το αντίστοιχο των ενηλίκων. Ακόμα και τα πολύ μικρά παιδιά (νηπιαγωγείου και δημοτικού) μπορούν να απαντήσουν σωστά στην ερώτηση τι είναι μοναξιά.

Η ηλικία των δεκατεσσάρων είναι κάποιες φορές η πιο μοναχική ηλικία για ένα παιδί. Ξαφνικά αρχίζει να αμφισβητεί τους σημαντικούς δεσμούς στη ζωή του-την οικογένειά του, τους φίλους και τις δραστηριότητες που νόμιζε ότι αντιπροσώπευαν τα ενδιαφέροντά του. Αυτά τον τρομάζουν και αποσύρεται βαθύτερα στον εαυτό του για να προσπαθήσει να σκεφτεί και να σχηματοποιήσει τι μπορεί να εμπιστεύεται σαν πραγματικό, ποιους μπορεί να εμπιστεύεται, ποιος είναι ο ίδιος.

Η μοναξιά ενοχλεί πιο πολύ τους εφήβους σε σύγκριση με τους προεφήβους. Έτσι το ποσοστό των μαθητών 13 και 14 ετών που ορίζει τη μοναξιά ως σημαντικό πρόβλημα κυμαίνεται στο 54,3%, το αντίστοιχο ποσοστό των 15άρηδων είναι 73,8%, ενώ στους 16άρηδες και 17άρηδες ανεβαίνει στο 80,3%. Η μοναξιά φαίνεται πως ενοχλεί τα κορίτσια (75,4%) περισσότερο από ό,τι τα αγόρια (63,6%) (ΤΟ ΒΗΜΑ, Κωδικός άρθρου: B14926A491)

Οι συχνότεροι  τρόποι αντιμετώπισης της μοναξιάς

Η μοναξιά είναι η υποκειμενική εμπειρία της κοινωνικής απομόνωσης και αποτελεί παράγοντα κινδύνου για πλήθος προβλημάτων υγείας, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται η καρδιοπάθεια και η κατάθλιψη, σημειώνουν οι ερευνητές στην «Επιθεώρηση Κλινικής Νοσηλευτικής» όπου δημοσιεύεται η μελέτη τους. Επίσης νέα έρευνα συνδέει τη μοναξιά με την επιτάχυνση της γήρανσης. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύονται στο περιοδικό «Current Directions in Psychological Science».

Ευτυχώς όμως,  υπάρχουν τρόποι για να αντιμετωπίσει κάποιος την μοναξιά. Σε μια έρευνα του πανεπιστημίου Αθηνών για τη συχνότητα των στρατηγικών που χρησιμοποιούν τα παιδιά για να αντιμετωπίσουν τη μοναξιά οι συχνότερες απαντήσεις ήταν:  

·        Η παρακολούθηση τηλεόρασης και dvd, καθώς και η ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια

·        Η αναζήτηση συντροφιάς στους συνομηλίκους

·        Το διάβασμα (σχολικό-εξωσχολικό)

·        Το ατομικό παιχνίδι

Ακολουθούσαν στρατηγικές  με πολύ μικρότερη συχνότητα όπως:

·        Ενεργητικές δραστηριότητες /αθλητισμός

·        Αναζήτηση συντροφιάς στους γονείς

·        Δραστηριότητες όπως μουσική, χορός, ζωγραφική

·        Αναζήτηση συντροφιάς στα αδέλφια

·        Προσπάθεια για λήθη

Η ενεργητική ανιμετώπιση της μοναξιάς

Η μοναξιά μπορεί να γίνει πιο έντονη εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο την αντιμετωπίζει κανείς. Σκέψεις όπως, κάτι δεν πάει καλά με μένα, είμαι βαρετός, δεν αρέσω σε κανέναν, πάντα τα κάνω θάλασσα, χειροτερεύουν την κατάσταση. ”Αυτοί οι οποίοι συνοδεύονται από υγιείς σκέψεις δεν είναι ποτέ μόνοι” (P. Sidney)

Η ενεργητική αντιμετώπιση της μοναξιάς (που θεωρείται και η καλλίτερη) είναι η αναζήτηση συντροφιάς αλλά τα περισσότερα παιδιά επικεντρώνονται σε παθητική αντιμετώπιση/αποφυγή, όπως στην παρακολούθηση τηλεόρασης και dvd, καθώς και στην ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Επίσης πολλοί αναζητούν παρέα μέσω του διαδικτύου. Μια  νέα επιστημονική μελέτη που έχει τίτλο «HomeNet» έρχεται να ανατρέψει την πεποίθηση πως το Internet, λόγω του αμφίδρομου χαρακτήρα του, είναι ένα «κοινωνικά υγιές» μέσον μαζικής επικοινωνίας. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα δραστηριοποιούνταν... κοινωνικά μέσω του Internet. Χρησιμοποιούσαν το e-mail και συνομιλούσαν on line. Όμως, σταμάτησαν να συναναστρέφονται με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και ο κύκλος των φίλων μίκραινε όσο μεγάλωνε ο χρόνος που    περνούσαν   «σεσύνδεση»

Για να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με τον καλλίτερο τρόπο την μοναξιά, δηλαδή βρίσκοντας συντροφιά πρέπει να δουλέψουμε πρώτα απ’ όλα πάνω στον εαυτό μας, να γίνουμε  πιο προσεκτικοί στο τι μας λέει ο άλλος, πιο ειλικρινείς, με μεγαλύτερη κατανόηση και ανεκτικότητα για τους άλλους. Αν υπάρχει κάποιο άτομο που μας αρέσει  να κάνουμε  εμείς την πρώτη προσπάθεια για επικοινωνία. Αν  περιμένουμε να κάνει πρώτος ο άλλος την κίνηση, μπορεί να μην γίνει ποτέ, γιατί και αυτός μπορεί να διστάζει.  Αν οι φίλοι μας ή οι γονείς και τα αδέλφια μας έχουν απογοητεύσει αυτό που χρειάζεται είναι να τους αποδεχθούμε γι' αυτό που είναι και για τα καλά που έχουν και ταυτόχρονα να αναζητήσουμε μια καινούργια φιλία-σχέση πιο ώριμη και ουσιαστική.

Από τα πρακτικά συνεδρίασης της Βουλής των Εφήβων διαβάζουμε ότι είναι σημαντικό να εκτιμάμε όλες μας τις σχέσεις με τις ιδιαιτερότητες τους και να μη χάνουμε ευκαιρία για μια νέα φιλία. Αξίζει πραγματικά να μάθουμε να αξιοποιούμε σωστά τον ελεύθερο χρόνο μας και να επικοινωνούμε με τους ανθρώπους και όχι μόνο με αυτούς που ξέρουμε ότι μας έχουν ανάγκη, αλλά και με άλλους που βλέπουμε καθημερινά και προσπερνάμε αδιάφορα.

«Ας ασχοληθούμε λίγο με τα προβλήματα των άλλων. Ας προσπαθήσουμε να διώξουμε τη μοναξιά από όπου υπάρχει και να βάλουμε στη θέση της τη φιλία και την ομόνοια. Ας δώσουμε εμείς το παράδειγμα, τριακόσια παιδιά από όλα τα μέρη της Ελλάδας και όχι μόνο. Μιλήσατε με αυτούς που κάθονται δίπλα σας, μπροστά σας, πίσω σας; Υποθέτω πως οι περισσότεροι ναι, μιλήσατε. Κάντε όμως ένα βήμα παραπάνω. Γίνεται φίλοι μαζί τους, κρατηθείτε σε επικοινωνία μαζί τους και μετά τη συνεδρίαση. Η επικοινωνία είναι τέχνη που όλοι μας γνωρίζουμε, απλά μερικοί από μας αρνούμαστε να τη χρησιμοποιήσουμε»

Πώς θα μπορούσε να βοηθήσει το σχολείο;

Πάλι από τη Βουλή των Εφήβων διαβάζουμε: «Το σχολείο, λοιπόν, πρέπει να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στα μαθήματα που διαμορφώνουν τις προσωπικότητες των μαθητών, φέρνοντάς τα σε επαφή με αιώνιες και διαχρονικές αξίες και με την ομορφιά της ζωής. Έτσι θα δημιουργηθούν άνθρωποι ολοκληρωμένοι και υγιείς ψυχικά, ανοιχτόμυαλοι, κοινωνικοί και ανθρωπιστές που θα καταλάβουν ότι τα προβλήματα σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας υπάρχουν και θα υπάρχουν, αλλά και που θα ζουν με ένα συνεχές όραμα για ένα καλύτερο μέλλον. Για όλους αυτούς τους λόγους θα πρέπει, πιστεύω, να δώσουμε μεγαλύτερη σημασία σε μαθήματα παρεξηγημένα, αλλά που έχουν τόσα πολλά να προσφέρουν σε όλους μας, όπως τα κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και η Φιλοσοφία»

 Αλλά και ο ρόλος των εκπαιδευτικών είναι σημαντικός. Ο εκπαιδευτικός όταν αντιληφθεί ότι ένα παιδί βιώνει συναισθήματα μοναξιάς χρειάζεται να ενισχύει σταθερά την αυτοεκτίμηση του μαθητή, παρέχοντάς του ευκαιρίες σίγουρης επίτευξης που θα τονώσουν την ακαδημαϊκή του επιτυχία και να ενθαρρύνει τη συμμετοχή του σε ομάδες παιχνιδιού και σε ομάδες εργασίας

Οι γονείς επίσης θα πρέπει να ενθαρρύνουν τις κοινωνικές επαφές της οικογένειας ως συνόλου διδάσκοντας έμπρακτα τη σπουδαιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων για την ατομική και κοινωνική ψυχική υγεία και προσφέροντας  στα παιδιά τους  σημαντικές άλλες διεξόδους για την καταπολέμηση του συναισθήματος της μοναξιάς.

 Κλείνοντας …

«Και αν κάποια μέρα βρεθούμε σε μία στιγμή αδυναμίας και νοιώθουμε ότι πνιγόμαστε, ότι είμαστε μόνοι και ότι η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε δεν πρόκειται να αλλάξει, ας θυμηθούμε τι είχε πει ο Νίκος Καζαντζάκης: Έχεις τα πινέλα, έχεις τις μπογιές, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα» (από τη Βουλή των Εφήβων)